Hợp nhất với Vũ trụ – Eckhart Tolle

Lời giới thiệu

Sau quyển Thức Tỉnh Mục Đích Sống (A New Earth), tôi đã tuyển chọn những đoạn văn đặc biệt phù hợp với sách gốc để xây dựng thành một quyển sách mới, giúp bạn đọc chiêm nghiệm và được truyền cảm hứng. Vì lý do đó, tôi không khuyến khích bạn đọc cuốn sách này từ đầu đến cuối. Mỗi lần, bạn chỉ đọc tối đa một chương trình. Khi đọc, bạn nên tạm dừng hoặc đọc lại một câu, một đoạn để khơi dậy trải nghiệm trong bạn. Sau đó, hãy để cho những con chữ ngấm vào và cảm nhận những điều thuộc về Chân Lý, vốn dĩ đã nằm sẵn ngay trong bạn. Hoặc thi thoảng bạn hãy mở ra một trang bất kỳ, đọc hết trang hay chỉ một đoạn, rồi để cho những con chữ mở ra những chiều kích trải nghiệm tận sâu bên trong không gian nội tâm mà không có từ ngữ hay tư tưởng nào có thể biểu đạt được. Chân lý mà các con chữ dẫn lối, hay nói đúng hơn là chiều kích phi thời gian của ý thức, không thể đạt đến bằng tư duy suy luận và hiểu biết dựa trên khái niệm.

Cuốn sách này không phải là phiên bản cô đọng của cuốn Thức tỉnh mục đích sống. Mặc dù trong sách có một vài ý “đắt giá” được trích từ sách gốc song lại ít nhắc đến bản ngã (cái tôi giả tạm) và không nói về nỗi đau thân xác. Nói khác đi, nếu bạn muốn hiểu và qua đó khám phá thêm những khuôn mẫu cảm xúc tinh thần bên trong đang cản trở sự trỗi dậy của ý thức mới, hãy tìm đọc quyển Thức tỉnh mục đích sống.

Cuốn sách này sẽ mang đến lợi ích lớn nhất cho những ai từng đọc Thức tỉnh mục đích sống và trải qua mức độ biến đổi nội tâm nào đó. Với quyển sách này, bạn đọc không phải để học hỏi cái mới, mà để đào sâu hơn, trở nên hiện diện nhiều hơn, đồng thời thức tỉnh khỏi dòng suy nghĩ miên man theo kiểu “buộc phải suy nghĩ” trong cuộc sống đời thường. Nếu bạn chưa cảm nhận được, thì các con chữ sẽ khá vô nghĩa và chẳng gì khác hơn ngoài những khái niệm trừu tượng. Tuy nhiên, nếu bạn cảm nhận được, nghĩa là bên trong bạn đã bắt đầu nhen nhóm sự thức tỉnh, thì những con chữ sẽ giúp bạn có được sự tỉnh thức thực sự. Nếu bạn bắt gặp trong cuốn sách này những đoạn ảnh hưởng mạnh mẽ đến mình, hãy nhận ra rằng cảm giác ấy chính là sức mạnh tinh thần của bạn, đấy là câu trả lời cho câu hỏi Tôi là ai. Chỉ có Tâm hồn mới có thể nhận ra Tâm hồn.

Chương 1. Vượt qua nỗi khổ tư duy

Tư duy là một khía cạnh vô cùng nhỏ của ý thức, của cái tôi đích thực.

Điều đang trỗi dậy vào lúc này không phải là một hệ thống niềm tin mới, một tôn giáo mới, một tư tưởng tâm linh mới, hay là một câu chuyện thần thoại nữa… Mà chính là sự chấm dứt tất cả những điều đó. Sự chuyển hóa này sâu sắc hơn những gì bạn từng được nghe, từng được biết. Ý thức mới sẽ đưa ta vào trải nghiệm vượt lên trên cả suy nghĩ, nghĩa là giúp ta nhận ra chiều không gian nội tâm, một cõi mênh mông, vô hạn hơn cả suy nghĩ.

Khi đó ta không còn nhìn nhận bản thân, hay cảm nhận Tôi là ai qua những dòng suy nghĩ miên man kia. Nhận ra được “cái tiếng nói luôn vang vang trong đầu” ấy không phải là tôi, con người đích thực chính là sự giải thoát thực sự.

Vậy thì Tôi là ai? Tôi chính là… người nhận ra được điều đó. Nhận thức đi trước suy nghĩ. Nhận thức là “không gian” để suy nghĩ – cảm xúc hoặc tri giác – được biểu hiện.

Nguyên nhân chính dẫn đến bất hạnh không bao giờ là do hoàn cảnh, mà nó nằm ở cách ta nghĩ ngợi, diễn giải về hoàn cảnh.

Hãy xem xét những suy nghĩ mà bạn đang nghĩ đến. Tách bạch chúng với hoàn cảnh, vốn là thứ luôn trung lập, không đúng cũng chẳng sai, bởi lẽ hoàn cảnh luôn chỉ là hoàn cảnh mà thôi. Kia là hoàn cảnh, là sự việc, còn đây là những suy nghĩ của tôi về nó. Thay vì thêu dệt nên câu chuyện không thật, hãy giữ lấy dữ kiện có thật. Chẳng hạn như “thôi rồi, mình đã khánh kiệt” là một câu chuyện do suy nghĩ của ta dựng nên, nó sẽ giới hạn bản thân ta và cản trở ta thực hiện hành động hiệu quả; còn “Mình chỉ còn 50 xu trong túi” thì là một dữ kiện. Nắm bắt dữ kiện sẽ giúp bạn cảm thấy tự tin và có khả năng giải quyết vấn đề. Hãy lưu ý rằng suy nghĩ của bạn sẽ tạo ra cảm xúc,  cảm nhận cho bạn. Thay vì thả trôi theo dòng suy nghĩ và cảm xúc, hãy là sự tỉnh thức ẩn sau những suy nghĩ và cảm xúc ấy.

Khi ta đi vào khu rừng chưa có dấu chân người, cái tâm trí ưa suy nghĩ miên man sẽ chỉ thấy sự mất trật tự và hỗn độn ở xung quanh. Thậm chí ta còn không phân biệt được giữa sự sống (tốt) và cái chết (xấu), vì ở khắp nơi sự sống mới đang bừng lên từ những đống lụi tàn, mục nát. Chỉ khi nào lòng ta đủ tĩnh tại và sự ồn ào, xáo động của tư duy lắng xuống thì ta mới có thể nhận ra trật tự hài hòa ẩn chứa nơi đây, một trật tự thiêng liêng, hướng thượng mà trong đó mỗi vật đều có vị trí hoàn hảo của riêng mình mà không thể là cái gì khác ngoài chính nó.

Tâm trí ta thoải mái và dễ chịu hơn ở trong công viên có phong cảnh đẹp và được bài trí theo trật tự, vì cảnh quan ấy đã được xếp đặt nhờ vào quá trình tư duy chứ không tự nhiên được hình thành. Ở trong công viên có một trật tự mà tâm trí có thể hiểu được. Còn trong khu rừng thì tồn tại một trật tự mà ta không thể nào lý giải, cho nên tâm trí xem đấy là sự hỗn loạn. Có cái gì đó vượt trên cả phạm trù tốt – xấu. Ta không thể hiểu nó bằng lối suy nghĩ thông thường của mình, mà chỉ có thể cảm nhận được nó khi ngừng tư duy, đi vào trạng thái tĩnh tại, giữ mình tỉnh thức, và không cố gắng hiểu hay giải thích điều gì cả. Chỉ khi đó ta mới có thể nhận ra trật tự thiêng liêng của khu rừng. Ngay khi cảm nhận được sự hài hòa ẩn giấu, ta mới nhận ra mình không tách rời khỏi nó, từ đó ta sẽ chủ động hòa mình vào cái thiêng liêng. Theo cách này thiên nhiên sẽ giúp ta kết nối với toàn bộ sự sống.

Đây là điều đang diễn ra với hầu hết mọi người: Ngay khi nhận biết được điều gì đó, bản ngã, hay cáo tôi giả tạm liền đặt tên cho nó, diễn giải nó, so sánh nó với cái khác, thích nó, ghét nó, gọi nó là tốt hoặc xấu. Tất cả đều bị “giam cầm”, bị đóng khuôn bởi các khuôn khổ tư duy, bởi cái ý thức chỉ hướng về đối tượng.

Ta không thể thức tỉnh về mặt tâm linh cho đến khi việc đặt tên đầy khiên cưỡng và vô thức ấy dừng lại, hoặc ít nhất là ta có ý thức về việc làm ấy, và qua đó có thể nhận biết được khi nó diễn ra. Chính việc đặt tên, dán nhãn đã giúp cho bản ngã giữ vững vị thế “bất kham”, “bất khả xâm phạm” của nó bấy lâu nay. Đến khi nào tình trạng ấy dừng lại hoặc bạn chớm nhận thức về nó thì không gian nội tâm sẽ mở ra, và bạn không còn bị cái tâm trí ưa suy nghĩ miên man kia chiếm hữu nữa.

Hãy chọn một món đồ ở gần bạn nhất – cây bút, chiếc ghế, cái ly, chậu cây… – và khám phá nó bằng thị giác, nghĩa là nhìn nó với niềm thích thú, gần như là tò mò. Tránh dùng bất kỳ vật nào gợi nhắc về quá khứ, chẳng hạn bạn đã mua nó ở đâu, ai đã trao nó cho bạn… Dĩ nhiên cũng nên tránh dùng những vật có chữ viết – như cuốn sách – vì nó sẽ kích thích bạn suy nghĩ. Cứ thư giãn và tỉnh táo, đừng căng thẳng, hoàn toàn tập trung vào đối tượng, quan sát mọi chi tiết. Nếu có suy nghĩ nào tuôn ra, đừng để mình bị cuốn vào. Bởi ở đây bạn không quan tâm đến những suy nghĩ mà chỉ quan tâm đến chính hành vi nhận thức mà thôi.

Bạn có thể tách suy nghĩ miên man ra khỏi nhận thức không?

Bạn có thể nhìn mà không có “tiếng nói” nhận xét, đưa ra kết luận, so sánh, hay cố gắng tìm hiểu nào vang lên trong đầu không?

Sau vài phút, hãy đảo mắt quanh căn phòng hoặc bất cứ nơi nào bạn đang ngồi, ánh nhìn của bạn hướng về vật nào sẽ làm cho vật ấy trở nên “bừng sáng”.

Sau đó, hãy lắng nghe bất kỳ âm thanh nào vang dậy. Cũng như hãy lắng nghe với sự chú tâm giống như cách bạn nhìn lúc nãy. Một số âm thanh đến từ tự nhiên – như tiếng nước chảy, tiếng gió thổi, tiếng chim hót – trong khi những âm thanh khác do con người tạo ra. Một số âm thanh có thể dễ chịu còn những âm thanh khác thì không. Tuy nhiên, đừng phân biệt tốt – xấu. Để cho mỗi âm thanh tồn tại đúng với chính nó, không cần diễn giải. Chỉ cần thả lỏng, thư giãn nhưng tỉnh táo chú ý.

Khi nhận thức mà không diễn giải hay dán nhãn, nghĩa là không thêm thắt bất cứ suy nghĩ nào vào nhận thức của mình, ta mới có thể cảm nhận được mối liên hệ sâu sắc giữa các sự vật tưởng chừng như tách biệt.

Hãy xem liệu bạn có thể nắm bắt, tức là chú ý đến tiếng nói trong đầu, ví dụ như ngay lúc nó phàn nàn về điều gì đó chẳng hạn, và hãy thừa nhận nó đúng với sự tồn tại của nó: Tiếng nói của bản ngã, hay cái tôi giả tạm, chẳng gì khác hơn là một khuôn mẫu tư duy được định hình theo hoàn cảnh. Bất cứ khi nào chú ý đến tiếng nói ấy, bạn cũng sẽ nhận thấy bạn không phải là tiếng nói đó, mà bạn là người nhận thức về nó.

Thật sự, ta chính là nhận thức về tiếng nói vang lên trong đầu. Từ nhận thức, suy nghĩ hay tiếng nói vang lên trong đầu sẽ sinh ra. Nhận biết được điều đó, ta mới có thể giải thoát mình khỏi bản ngã, thoát khỏi cái tâm trí “bất kham”.

Mọi khái niệm, cũng như mọi công thức toán học, đều không thể giải thích được cái vô hạn. Không một ý nghĩ nào có thể gói gọn sự mênh mông của tổng thể. Thực tại là một tổng thể thống nhất, nhưng tư duy đã phân cắt nó thành nhiều mảnh và khiến ta có những diễn giải sai lầm ngay từ nền tảng, ví dụ như có những sự vật, sự việc tồn tại tách biệt hay cái này là nguyên nhân của cái kia.

Mỗi ý nghĩ chỉ chuyển tải một góc cạnh, và tự thân mỗi góc cạnh đã là sự giới hạn. Cho nên rốt cuộc ý nghĩ không phải là toàn bộ sự thật, chỉ có tổng thể mới là sự thật nhưng lại không thể nói ra hay nghĩ đến. Hãy nhìn vượt ra khỏi mọi giới hạn của tư duy và những điều tâm trí không thể lĩnh hội. Mọi sự đang diễn ra ngay lúc này. Tất cả những chuyện đã qua đi, sẽ diễn ra hoặc đang tồn tại, đều là sự kiến tạo của tâm trí.

Khi ta không che phủ thế giới bằng ngôn từ và nhãn mác, thì cảm nhận về sự huyền diệu sẽ trở lại với cuộc sống. Cảm nhận ấy đã mất đi từ lâu khi nhân loại, thay vì sử dụng suy nghĩ lại bị chính suy nghĩ chiếm hữu. Một sự sâu sắc sẽ trở lại với cuộc sống của ta. Vạn vật lại trở nên tươi mới. Và huyền diệu lớn nhất đó là trải nghiệm được bản ngã cốt lõi của mình, vốn đi trước bất kỳ ngôn từ, suy nghĩ, nhãn mác hay hình ảnh nào. Để điều này xảy ra, ta cần gỡ ý thức về Tôi, về bản thể tồn tại đích thực ra khỏi những thứ mà Tôi nhầm lẫn mình với chúng, xem mình là chúng.

Liệu có thể từ bỏ niềm tin rằng ta nên hoặc cần phải biết mình là ai không? Nói cách khác, ta có thể ngưng dựa vào các định nghĩa mang tính khái niệm để cảm nhận về bản thân, con người đích thực không? Ta có thể ngừng tư duy, phân tích, suy xét hay ngừng đưa ra một suy nghĩ để nhìn ra nhân dạng thật sự của mình không?

Càng dùng suy nghĩ để khám phá nhân dạng bản thân bao nhiêu, ta càng kéo mình xa rời chiều tâm linh trong bản thân bấy nhiêu.

Dùng suy nghĩ để xác định bản thân hóa ra lại giới hạn bản thân nhiều hơn. Khi hoàn toàn chấp nhận mình không biết, ta mới thật sự đi vào trạng thái thanh thản và thông suốt. Trạng thái ấy kéo ta đến gần hơn với bản thể đích thực.

Đừng cố gắng tìm kiếm hạnh phúc. Nếu cố tìm thì bạn sẽ không thể tìm ra, vì tìm kiếm có nghĩa là đã không tồn tại. Dù hạnh phúc là thứ khó nắm bắt, những thoát khỏi cảm giác bất hạnh là điều ta làm được trong phút giây này bằng cách đối diện với những gì đang diễn ra trước mắt, hơn là dựng lên những câu chuyện lâm ly về hoàn cảnh. Ý nghĩ cho rằng ta là “người khốn khổ” sẽ che đậy trạng thái an nhiên và bình an nội tâm – nguồn gốc mang lại niềm hạnh phúc đích thực.

Chương 2. Sức mạnh của khoảnh khắc Hiện Tại

Kẻ thù lớn nhất của bản ngã chính là khoảnh khắc Hiện tại, tức là sự sống đang diễn ra.

Thời gian được xem là sự tiếp nối liên tục của nhiều khoảnh khắc – một số “tốt”, một số “xấu”. Nhưng nếu xem xét kỹ hơn, nói cách khác là nhìn bằng trải nghiệm trực tiếp của chính mình, ta sẽ thấy không hề có nhiều khoảnh khắc đến vậy. Bao giờ cũng chỉ có duy nhất khoảnh khắc Hiện tại này mà thôi. Sự sống luôn diễn ra ngay lúc này. Toàn bộ cuộc sống của ta mở ra trong Hiện tại trải dài liên tục. Ngay cả quá khứ và tương lai cũng chỉ tồn tại khi ta hồi tưởng hoặc dự đoán về chúng, và ta đều hồi tưởng hoặc dự đoán trong khoảnh khắc tồn tại duy nhất: khoảnh khắc Hiện tại.

Vậy thì tại sao ta lại có nhiều khoảnh khắc đến vậy? Bởi vì khoảnh khắc Hiện tại bị nhầm lẫn với việc xảy ra, với những điều chứa đựng trong đó. Không gian của Hiện tại bị nhầm lẫn với sự việc diễn ra bên trong không gian ấy. Sự nhầm lẫn giữa khoảnh khắc Hiện tại với những gì diễn ra trong đó không chỉ làm xuất hiện ảo tưởng về thời gian, mà cả ảo tưởng về bản ngã.

Mọi việc dường như phụ thuộc vào thời gian, nhưng tất cả đều diễn ra ngay Bây giờ. Có rất nhiều bằng chứng gián tiếp cho thấy tính thực tại của thời gian – một trái táo thối rữa, gương mặt bạn trên tấm gương lúc này so với gương mặt bạn trong tấm hình chụp ba mươi năm về trước – nhưng bạn không bao giờ tìm thấy bất kỳ bằng chứng trực tiếp nào, bạn không bao giờ trải qua thời gian. Bạn chỉ trải qua khoảnh khắc Hiện tại mà thôi, hay đúng hơn là chỉ nếm trải những gì xảy ra trong khoảnh khắc ấy. Nếu chỉ xét bằng chứng trực tiếp thì không hề có thời gian, và Hiện tại là tất cả những gì tồn tại.

Bất kỳ điều gì đang tồn tại hay xảy ra đều là biểu hiện của Hiện tại. Chừng nào ta còn kháng cự với nó từ trong nội tâm thì hình tướng, tức thế giới, vẫn còn là một rào cản không thể vượt qua, tách biệt ta với con người thật sự của mình, vốn vượt lên trên cả hình tướng. Rào cản ấy tách biệt ta với sự sống. Khi ta thừa nhận sự tồn tại của hình tướng mà Hiện tại đang khoác lên, hình tướng ấy sẽ trở thành cánh cổng đưa ta vào cõi không hình tướng. Từ đó, sự phân cách giữa thế giới và Thượng đế biến mất.

Nếu chống lại cái đang diễn ra, ta đang trao quyền định đoạt cho những điều ấy, rồi thế giới sẽ quyết định niềm hạnh phúc và nỗi bất hạnh của ta.

Bản ngã thường có những ham muốn đối lập nhau. Bản ngã muốn những thứ khác nhau ở các thời điểm khác nhau, hoặc thậm chí không biết mình muốn gì ngoại trừ việc không muốn cái đang tồn tại: Khoảnh khắc Hiện tại.

Hòa hợp với những gì đang tồn tại nghĩa là không kháng cự với những điều đang diễn ra, không dán nhãn tốt – xấu cho việc đang diễn ra mà cứ để nó tồn tại như là chính nó. Nếu vậy, phải chăng ta không được phép hành động để tạo ra sự thay đổi trong cuộc sống của mình? Ngược lại là khác. Khi cơ sở cho hành động hài hòa với khoảnh khắc Hiện tại thì hành động của ta được Trí tuệ của sự Sống tiếp thêm sức mạnh.

Bất cứ khi nào bạn thấy lo âu hay căng thẳng, mục tiêu bên ngoài đã giành quyền kiểm soát, và bạn không còn nhìn thấy mục tiêu nội tâm nữa. Bạn quên rằng trạng thái ý thức của mình mới là cái chính yếu, mọi sự còn lại chỉ là thứ yếu.

Tại sao lo âu, căng thẳng, hay tiêu cực lại trỗi dậy? Vì bạn đã quay lưng với khoảnh khắc Hiện tại. Mà tại sao bạn làm như vậy? Bạn nghĩ có điều gì đó quan trọng hơn. Bạn quên đi mục đích chính của mình. Một lỗi nhỏ, một diễn giải sai lầm sẽ tạo ra một thế giới đầy khổ đau.

Bản ngã nhìn nhận khoảnh khắc Hiện tại theo ba cách:

– Xem khoảnh khắc Hiện tại chỉ là một phương tiện để bản ngã đạt được một mục đích nào đó

– Xem khoảnh khắc Hiện tại là một chướng ngại

– Xem khoảnh khắc Hiện tại như là kẻ thù.

Khi bạn phản ứng với hình tường mà sự sống đang biểu hiện ra vào lúc này, khi bạn xem Hiện tại như là một phương tiện, chướng ngại vật hoặc kẻ thù, bạn đang làm cho bản ngã, sự nhận dạng sai lầm bản thân qua hình tướng, càng trở nên mạnh hơn. Từ đó dẫn đến kiểu phản ứng đầy tính chấp ngã. Càng phản ứng nhiều bao nhiêu, bạn càng vướng vào hình tướng nhiều bấy nhiêu. Càng nhận dạng mình qua hình tướng, bản ngã càng trở nên mạnh mẽ. Khi đó, bản thể đích thực của ta không thể tỏa sáng xuyên qua hình tướng được.

Con người tin rằng hạnh phúc là do những điều diễn ra bên ngoài mang lại, tức là phụ thuộc vào hình tướng. Họ không nhận thấy đấy là những điều dễ thay đổi nhất trong Vũ trụ. Chúng thay đổi liên tục. Họ xem khoảnh khắc Hiện tại hoặc là sai hỏng vì một việc gì đó lẽ ra không nên xảy ra nhưng đã xảy ra, hoặc là thất bại vì một việc gì đó lẽ ra nên xảy ra nhưng đã không xảy ra. Và vì thể họ bỏ lỡ vẻ đẹp hoàn hảo vẫn luôn tồn tại nơi đây, vượt lên trên mọi hình tướng.

Hãy chấp nhận khoảnh khắc Hiện tại và tìm kiếm vẻ đẹp hoàn hảo, vốn nằm sâu hơn mọi hình tướng và chưa bị thời gian tác động.

Mối liên hệ quan trọng và sơ khai nhất trong cuộc sống là mối liên hệ giữa chúng ta với Hiện tại, hay đúng hơn là với bất kỳ hình tưởng biểu hiện nào của Hiện tại, tức là cái đang tồn tại hay cái đang diễn ra. Nếu mối liên hệ giữa ta với Hiện tại không hài hòa, thì sự bất thường ấy sẽ được phản ánh trong mọi mối quan hệ và mọi hoàn cảnh ta gặp phải. Có thể định nghĩa bản ngã đơn giản như thế này: Bản ngã sinh ra từ mối quan hệ không hài hòa, không tương thích giữa ta, bản thể đích thực, với khoảnh khắc Hiện tại. Chính trong khoảnh khắc này ta có thể quyết định mình muốn có mối quan hệ như thế nào với khoảnh khắc Hiện tại.

“Tôi muốn khoảnh khắc Hiện tại trở thành bạn hay kẻ thù của mình”?. Khoảnh khắc Hiện tại không thể tách rời khỏi sự sống, vì thế bạn thật sự đang quyết định mình muốn có mối quan hệ như thế nào với sự sống. Khi bạn quyết định làm cho khoảnh khắc Hiện tại trở thành bạn hữu, bạn sẽ phải thực hiện bước đi đầu tiên: trở nên thân thiện với khoảnh khắc Hiện tại, chào đón khoảnh khắc Hiện tại bất kể nó đến dưới hình tướng nào, và bạn sẽ sớm nhận ra kết quả.

Sự sống trở nên thân thiện với bạn; bạn cảm thấy mọi người đều sẵn sàng hỗ trợ, hoàn cảnh thì hợp tác. Chỉ có một quyết định thôi cũng có thể thay đổi toàn bộ thực tại của bạn. Nhưng quyết định ấy phải được lặp đi lặp lại nhiều lần cho đến khi nó trở thành lẽ sống tự nhiên.

Loại bỏ thời gian ra khỏi ý thức chính là loại bỏ đi bản ngã, hay cái tôi giả tạm. Đây là bài luyện tập tâm linh đích thực, duy nhất… Điều chúng ta đang bàn đến đó là loại bỏ thời gian về mặt tâm lý, vốn là mối bận tâm bất tận của tâm trí ương bướng hướng về quá khứ và tương lai, đồng thời cũng là thái độ không sẵn lòng hợp nhất với sự sống bằng cách sống hòa hợp với những gì đang tồn tại trong khoảnh khắc Hiện tại.

Chừng nào sự chống đối, kháng cự quen thuộc đối với sự sống chuyển thành sự chấp nhận, chừng nào bạn để cho khoảnh khắc Hiện tại tồn tại đúng với chính nó, thì bạn sẽ làm tan biến thời gian, cũng như cái tôi giả tạm. Để sống sót, cái tôi phải làm cho thời gian – quá khứ và tương lai – trở nên quan trọng hơn khoảnh khắc Hiện tại.

Thời gian là chiều ngang của sự sống, là lớp bề mặt của thực tại. Vậy thì cũng sẽ có chiều dọc, có chiều sâu, mà ta chỉ có thể tiếp cận qua cánh cổng của khoảnh khắc Hiện tại.

Nhận thức là sức mạnh ẩn giấu trong khoảnh khắc Hiện tại, và ta cũng có thể gọi nhận thức là sự Hiện diện.

Mục đích tối thượng cho sự tồn tại của loài người là đưa sức mạnh đó vào trong thế giới này.

Mục tiêu chính yếu của ta là để cho ý thức tuôn chảy vào mọi việc mình làm; còn mục tiêu thứ yếu là những điều ta muốn đạt được khi thực hiện những việc làm ấy. Trước kia, khái niệm về mục tiêu luôn gắn liền với tương lai, thì giờ đây mục tiêu sâu sắc chỉ có thể được tìm thấy ở Hiện tại, bằng việc phủ nhận thời gian.

Mục tiêu thứ yếu, hay mục tiêu bên ngoài của ta nằm trong chiều thời gian, trong khi mục tiêu chính thì không thể tách biệt với Hiện tại, nơi đòi hỏi sự phủ nhận thời gian. Vậy hai mục tiêu ấy hòa hợp như thế nào? Bằng cách nhận ra rằng toàn bộ hành trình cuộc đời về cơ bản bao gồm bước đi mà ta đang thực hiện trong khoảnh khắc này. Chỉ có một bước đi duy nhất, và bạn phải dành toàn tâm toàn ý cho nó. Nói vậy không có nghĩa là ta không biết mình đang đi về đâu; bước đi này mới là cái chính, còn đích đến chỉ là phụ. Nhưng gì bạn sẽ gặp ở đích đến hoàn toàn phụ thuộc vào chất lượng của bước đi này. Nói cách khác, tương lai phụ thuộc vào trạng thái ý thức Hiện tại của bạn.

Trong khoảnh khắc Hiện tại, bạn có thể tiếp cận sức mạnh của sự sống, còn được gọi là Thượng đế. Ngay khi bạn xoay lưng lại với hiện tại, Thượng đế không còn là thực tại trong cuộc sống của bạn, và tất cả những gì còn lại với bạn chỉ là ý niệm về Thượng đế – có người tin tưởng, cũng có người phủ nhận. Ngay cả niềm tin vào Thượng đế cũng chỉ là sự thay thế nghèo nàn cho sự hiện hữu sống động của Thượng đế trong mọi khoảnh khắc cuộc đời bạn.

Chương 3. Tôi là ai?

Sự thật tối thượng về con người bạn đó là Tôi không phải là cái này hay cái kia, mà Tôi là một thực thể sống động, không hình tướng, tồn tại vĩnh hằng.

Nếu ta đồng nhất mình với cái cơ thể hữu hình nhận thức thông qua giác quan, chắc chắn sẽ lão hóa, tiều tụy và chết đi, thì trước sau gì việc này cũng dẫn đến đau khổ. Không đồng nhất với cơ thể không có nghĩa là ta ruồng bỏ, chán ghét hoặc không quan tâm chăm sóc cơ thể. Nếu cơ thể khỏe mạnh, xinh đẹp hoặc tràn đầy sinh lực, ta mới có thể tận hưởng và trân quý những thuộc tính đó. Ta cũng có thể cải thiện tình trạng sức khỏe thể lý qua chế độ dinh dưỡng lành mạnh và tập thể dục đều đặn. Nếu ta không đồng nhất mình với cơ thể, khi sắc đẹp tàn phai, sức sống giảm sút hay cơ thể không còn khả năng hoạt động, điều này sẽ không ảnh hưởng đến cảm nhận về giá trị hay nhân dạng đích thực của ta. Quả thực, khi cơ thể bắt đầu suy yếu, chiều vô hình tướng, tức ánh sáng của ý thức, có thể dễ dàng tỏa sáng xuyên qua cái hình tướng đang dần phai mờ.

Bản ngã trỗi dậy khi cảm nhận về bản thể đích thức, vốn là ý thức không hình tướng, trở nên lẫn lộn với hình tướng. Đây là sự đồng nhất sai  lầm, sự quyên lãng bản thể tồn tại thật sự, từ đó biến thực tại thành cơn ác mộng.

Bản ngã, hay cái tôi giả tạm, luôn đồng nhất nó với hình tướng, tìm kiếm bản thân qua hình tướng và kết cục là đánh mất bản thân trong một hình tướng nào đó. Hình tướng không chỉ là sự vật hay hình hài vật chất, mà hình tướng còn tồn tại ở dạng thức suy nghĩ liên tục trỗi dậy trong ý thức.

Bạn là một con – người (human – being). Điều đó có nghĩa là gì? Làm chủ cuộc sống không có nghĩa là kiểm soát, mà là tìm ra sự cân bằng giữa phần con/hình tướng (human) và phẩn người/không hình tường (being). Cha, mẹ, vợ, chồng, già, trẻ, những vai trò mà bạn đảm nhận, những nhiệm vụ mà bạn cần hoàn thành, bất cứ việc gì bạn làm – tất cả những điều đó đều thuộc về phương diện con/hình tướng. Phương diện ấy có ý nghĩa của nó và cần được tôn vinh, nhưng bản thân nó vẫn chưa đủ cho mối quan hệ hay sự sống trọn vẹn, thật sự ý nghĩa. Chỉ mỗi phần con/hình tướng không thôi thì không bao giờ là đủ, dù cho bạn nỗ lực đến mức nào hay đạt được những gì. Do vậy cần có phần người, phần ý thức, vốn không hình tướng. Con và người không thể tách rời nhau mà đồng thời tồn tại trong sự tương hỗ.

Khi ta nhận ra sự tồn tại nhất thời của mọi loại hình tướng, sự gắn kết của ta với chúng trở nên lỏng lẻo và đến mức độ nào đó, ta không còn đồng nhất mình với chúng nữa. Tách rời không có nghĩa là ta không tận hưởng điều tốt đẹp mà thể giới dâng tặng. Trên thực tế ta còn tận hưởng được nhiều hơn. Khi nhận ra và chấp nhận rằng vạn vật chỉ tồn tại nhất thời và sự thay đổi là tất yếu, ta có thể tận hưởng những thú vui mà không phải lo sợ mất mát hay lo lắng về tương lai. Khi tách rời, ta có được vị trí thuận lợi để quan sát sự việc đang diễn ra, thay vì bị mắc kẹt trong những sự việc ấy.

Chúa Jesus nói: “Phước cho những ai nghèo thiếu trong tâm hồn, vì vương quốc thiên đàng là của họ”. Vậy “nghèo thiếu trong tâm hồn” nghĩa là gì? Tức là không chất chứa gánh nặng nội tâm, không có sự đồng nhất với cái không thật là mình. Còn “vương quốc thiên đàng” là gì? Là niềm vui giản đơn nhưng sâu sắc của bản thể tồn tại đích thực, bản thể nội tâm khi đã loại bỏ những nhân dạng giả tạm bên ngoài, và do vậy mà trở nên “nghèo thiếu trong tâm hồn”.

Làm thế nào để buông bỏ gắn kết với sự vật? Đừng cố gắng làm điều đó. Đấy là việc không thể. Gắn kết với sự vật sẽ tự biến mất khi ta không còn cố tìm kiếm bản thân qua những sự vật. Trong thời gian đó, bạn chỉ cần nhận thức về sự gắn kết của mình với sự vật.

Đôi khi, có lẽ bạn cũng không biết rằng mình đang gắn kết với cái gì đó, tức là đồng nhất bản thân với nó, cho đến khi bạn đánh mất hoặc có nguy cơ đánh mất nó. Khi ấy, nếu bạn cảm thấy phiền muộn, lo lắng…, tức là bạn đã gắn kết. Nếu bạn nhận thấy bạn đang đồng nhất bản thân với một đối tượng nào, thì sự đồng nhất ấy không còn là tuyệt đối, bởi vì bạn đã biết “tôi là sự tỉnh thức đang nhận ra có sự gắn kết ở đây”. Đấy là bước khởi đầu cho sự chuyển hóa.

Khi bạn đắm chìm vào khoảng không sâu thẳm hay lắng nghe sự tĩnh mịch của buổi sáng sớm trước bình minh, có cái gì đó bên trong bạn cộng hưởng với những điều kia. Bạn cảm nhận được độ sâu vô tận của không gian như là độ sâu của chính mình, và bạn biết sự tĩnh mịch quý giá không hình tướng ấy trả lời cho câu hỏi Tôi là ai còn sâu sắc hơn bất kỳ điều gì trong cuộc sống của bạn.

Cuộc sống lành mạnh, cân bằng và thành công của con người là vũ điệu giữa hai chiều kích cấu thành nên thực tại: hình tướng và không gian. Hầu hết mọi người đồng nhất bản thân quá mãnh liệt với chiều hình tướng, với nhận thức bằng giác quan, suy nghĩ và cảm xúc, đến mức một nửa quan trọng còn lại – chiều không gian – không hề có biểu hiện tồn tại trong cuộc sống của họ. Đồng nhất với hình tướng trói buộc họ vào cái tôi giả tạm.

Cũng như không gian cho phép mọi vật hiện hữu và nếu không có tĩnh lặng thì có thể cũng chẳng có âm thanh, bạn sẽ không tồn tại nếu không có chiều không hình tướng cực kỳ quan trọng kia. Tôi thích gọi nó là bản thể đích thực. Bản thể nội tâm ấy có trước hiện hữu. Hiện hữu thì có hình tướng, chứa đựng “những chuyện diễn ra”. Hiện hữu “tiền cảnh” của sự sống, còn bản thể nội tâm là “hậu cảnh”

Căn bệnh tập thể của nhân loại đó là quá chú tâm đến việc xảy ra, bị thôi miên bởi thế giới hình tướng vốn hay thay đổi, quá mê mẩn với nhiều thứ trong cuộc sống, họ đã quên đi phần cốt lõi vượt lên trên mọi hình tướng, vượt trên cả suy nghĩ. Họ bị thời gian choán đầy đến mức quên đi sự vĩnh hằng, vốn là nguồn gốc, mái ấm, định mệnh của họ. Và ta chính là thực thể vĩnh hằng, đấy là một thực tế sống động.

Khi ta nhìn ngắm vẻ đẹp của một bông hoa, bông hoa ấy có thể đánh thức, dù chỉ trong thoáng chốc cảm nhận về cái đẹp ở trong ta, phần hiện hữu sâu xa nhất, và cũng là bản chất thực của ta. Nhận thức ấy cũng mang lại niềm vui và tình yêu thương. Những bông hoa kia là biểu hiện dưới dạng hình tướng của cái không hình tướng cao quý, thiêng liêng và tối thượng trong ta. Những bông hoa mong manh, mang vẻ đẹp thoát tục hơn so với cái cây mà chúng vươn ra từ đó. Hoa trở thành sứ giả từ cõi khác đến, giống như là chiếc cầu nối giữa thế giới hình tướng và không hình tướng. Hoa không chỉ có hương thơm nhẹ nhàng và dễ chịu, mà còn mang đến mùi hương từ vương quốc tinh thần.

Khi bạn tỉnh táo và chiêm nghiệm về một bông hoa mà không gọi tên nó trong đầu, bông hoa ấy trở thành ô cửa đưa bạn vào cõi không hình tướng. Cánh cửa nội tâm đang hé mở mời ta bước vào cõi tâm linh.

Khi bạn không đảm nhận vai trò, sẽ không có bản ngã (cái tôi) trong những việc bạn làm, cũng không có động cơ nhằm bảo vệ hoặc củng cố cho bản ngã. Kết quả là hành động của bạn có sức mạnh vô cùng lớn. Bạn hoàn toàn tập trung vào hoàn cảnh. Bạn thống nhất với hoàn cảnh. Bạn không cố gắng trở thành một ai đó. Bạn mạnh mẽ nhất, hiệu quả nhất khi hoàn toàn là chính mình.

“Làm thế nào để tôi là chính tôi?” là một câu hỏi sai. Câu hỏi này hàm ý rằng bạn phải làm gì đó để được là chính mình. Nhưng “làm thế nào” không dùng ở đây được vì bạn đã là chính mình rồi. Đừng thêm vào những suy nghĩ không cần thiết về việc bạn là ai nữa. “Nhưng tôi không biết mình là ai. Tôi không biết là chính mình có nghĩa là gì!”.

Hãy ngừng định nghĩa về bản thân. Bạn sẽ không chết đâu. Bạn vẫn sống. Và đừng bận tâm với cách người khác định nghĩa về bạn. Khi định nghĩa về bạn, họ đang tự giới hạn bản thân họ, vì thế đó là vấn đề của họ. Bất cứ khi nào bạn tương giao với người khác, đừng có mặt ở đó vì đấy là nhiệm vụ hoặc vai trò phải đóng, mà hãy hiện diện một cách có ý thức.

Khi bạn phản ứng, kháng cự với hình tướng mà sự sống lựa chọn để bộc lộ vào lúc này, khi bạn xem Hiện tại như là phương tiện, chướng ngại vật hoặc kẻ thù, thì bạn càng làm cho bản ngã, sự nhận diện bản thân qua hình tướng càng trở nên mạnh hơn. Từ đó dẫn đến sự phản kháng của cái tôi. Kết quả của sự phản kháng ấy là gì? Bạn trở nên “nghiện” phản ứng. Càng phản ứng nhiều bao nhiêu, ta càng vướng vào hình tướng nhiều bấy nhiều. Càng đồng nhất với hình tướng, cái tôi càng mạnh mẽ. Khi đó, bản thể nội tâm không thể tỏa sáng xuyên qua hình tướng.

Bằng cách không kháng cự với hình tướng, sức mạnh tĩnh lặng trở nên lớn mạnh hơn nhiều so với cái nhân dạng hữu hình tồn tại ngắn ngủi của bạn. Bạn sâu sắc hơn bất cứ điều gì trong thế giới của hình tướng.

Khi bạn suy nghĩ, cảm nhận và trải nghiệm, ý thức được chuyển thành hình tướng. Ý thức đang hóa thân – thành suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm. Vòng luân hồi mà các Phật tử hy vọng cuối cùng có thể thoát ra thì đang diễn ra liên tục, và chỉ trong khoảnh khắc này – bằng sức mạnh của Hiện tại – ta mới có thể thoát ra khỏi nó. Bằng việc chấp nhận hoàn toàn hình thức biểu hiện của Hiện tại, bạn trở nên hòa hợp với không gian, cốt lõi của Hiện tại. Chấp nhận như thế giúp cho nội tâm bạn trở nên rộng lớn hơn. Hãy hòa mình vào không gian thay vì đồng nhất với hình tướng; theo đó, tầm nhìn của bạn trở nên rộng mở và cuộc sống của bạn sẽ cân bằng.

Con người tin rằng hạnh phúc là do những điều diễn ra bên ngoài mang lại, tức là phụ thuộc vào hình tướng. Họ không nhận thấy đấy là những điều dễ thay đổi nhất trong vũ trụ. Chúng thay đổi liên tục. Họ xem khoảnh khắc Hiện tại hoặc là sai hỏng vì một việc gì đó lẽ ra không nên nhưng đã xảy ra, hoặc là thất bại vì một việc gì đó lẽ ra nên xảy ra nhưng đã không xảy ra. Và vì thế họ bỏ lỡ vẻ đẹp hoàn hảo vốn có trong bản thân sự sống, sự hoàn hảo vẫn luôn tồn tại nơi đây, vượt lên trên cả những gì đang xảy ra hoặc không xảy ra, vượt lên trên mọi hình tướng.

Hãy chấp nhận khoảnh khắc Hiện tại và tìm kiếm vẻ đẹp hoàn hảo, vốn sâu sắc hơn bất kỳ hình tưởng nào và chưa bị thời gian tác động.

Niềm vui, niềm hạnh phúc đích thực của bản thể nội tâm không thể đến thông qua hình tướng, tài sản sở hưu, thành tựu, con người, hay sự việc. Niềm vui khơi trào từ chiều không hình tướng bên trong ta, từ ý thức; do đó ta chính là niềm vui, niềm vui cũng chính là ta, tuy hai mà một.

Chương 4. Thức tỉnh

Chỉ khi thức tỉnh thì ta mới thấu hiểu hết ý nghĩa của từ này.

Thay vì lạc lối trong suy nghĩ của mình, khi thức tỉnh, ta nhận ra bản thân chính là nhận thức ẩn sau tư duy. Khi đó tư duy không còn là một hoạt động tự động, lâu nay đã chiếm hữu ta và điều khiển cuộc đời ta. Giờ đây nhận thức điều khiển tư duy. Thay vì kiểm soát cuộc sống của ta, suy nghĩ trở thành “bầy tôi trung thành” của nhận thức. Nhận thức là sự kết nối có ý thức với Trí tuệ Vũ trụ, Thực tại Hiện tiền.

Mối liên hệ giữa nhận thức và tư duy là gì? Nhận thức là không gian để suy nghĩ tồn tại.

Mục tiêu nội tâm của bạn là thức tỉnh – chỉ đơn giản vậy thôi! Bạn là tất cả mọi người trên hành tinh này đều có cùng mục tiêu đó, bởi vì đó cũng là mục tiêu của nhân loại. Mục tiêu nội tâm của bạn là một bộ phận thiết yếu trong mục tiêu của toàn bộ Vũ trụ và Trí tuệ Vũ trụ đang hiển hiện. Mục tiêu bên ngoài của bạn có thể thay đổi theo thời gian. Ai cũng có mục tiêu bên ngoài khác nhau, chẳng ai giống ai. Nhận ra và sống cùng với mục tiêu nội tâm chính là nền tảng giúp bạn hoàn thành mục tiêu bên ngoài, và cũng là cơ sở mang lại thành công thật sự.

Định mệnh của nhân loại là thoát khỏi nỗi khổ đau, nhưng không phải theo cách bản ngã nghĩ. Một trong rất nhiều giả định sai lầm của bản ngã, một trong rất nhiều tư tưởng phỉnh lừa của bản ngã là: “Tôi không nên chịu khổ”. Chính tư tưởng ấy là gốc rễ của sự khốn khổ. Thật ra khổ đau mang trên nó một mục tiêu hết sức cao cả, đó là: sự tiến hóa của ý thức (sự thức tỉnh) và thiêu rụi cái tôi giả tạm. Người đàn ông trên cây thập giá chính là hình ảnh nguyên mẫu. Ngài đại diện cho mỗi một người chúng ta. Chừng nào ta còn kháng cự lại nỗi khổ đau, đó sẽ là một quá trình chậm chạp bởi vì sự kháng cự càng tạo ra thêm nhiều cái tôi hơn nữa để phải thiêu cháy. Tuy nhiên, khi bạn chấp nhận sự tồn tại của khổ đau, quá trình đó sẽ tăng tốc do bạn nhẫn chịu một cách có ý thức. Bạn có thể chấp nhận chịu khổ cho bản thân hoặc cho người khác (như con cái, cha mẹ). Giữa nỗi khổ đau có ý thức ấy, đã có một sự biến đổi. Ngọn lửa của khổ đau hóa thành ánh sáng của ý thức.

Cái tôi nói rằng “Tôi không nên chịu khổ”, chính ý nghĩ đó khiến bạn khốn khổ hơn gấp nhiều lần. Bóp méo, phủ nhận cái đang diễn ra càng dẫn đến kết quả ngược lại. Sự thật là bạn phải chấp nhận khổ đau trước khi vượt qua nó.

Nếu vở kịch đời có bất kỳ mục tiêu nào, đó chính là mục tiêu gián tiếp: tạo ra thêm nhiều nỗi khổ đau hơn nữa, và khổ đau do cái tôi tạo ra cuối cùng cũng sẽ bị phá hủy bởi cái tôi. Cái tôi tự thiêu rụi bản thân trong ngọn lửa do chính nó tạo ra.

“Một ngày nào đó tôi sẽ thoát khỏi cái tôi: Tôi sẽ thức tỉnh”. Ai là người đang nói đây? Chính là cái tôi. Thoát khỏi cái tôi không phải là công việc nặng nhọc, mà vô cùng đơn giản. Những gì bạn cần làm là chú ý đến suy nghĩ và cảm xúc của mình – thật sự không phải là “làm”, mà là “xem xét” một cách tỉnh táo. Theo ý nghĩa đó, đúng là bạn không thể làm gì để thoát khỏi cái tôi. Khi sự chuyển đổi – từ suy nghĩ sang nhận thức – diễn ra, một trí thông minh vĩ đại hơn nhiều so với sự tinh ranh, láu lỉnh của cái tôi bắt đầu điều khiển cuộc sống của bạn.

Bạn không trở nên tốt bằng cách cố gắng trở nên tốt, mà bằng cách tìm ra cái tốt đã sẵn có bên trong bạn và cho phép nó xuất hiện. Nhưng cái tốt ấy chỉ xuất hiện nếu có sự thay đổi căn bản trong trạng thái ý thức.

Trong thiền Zen, người ta nói rằng: “Đừng tìm kiếm sự thật. Hãy ngừng lại để trân trọng những ý kiến”. Thế có nghĩa là gì? Hãy từ bỏ việc đồng nhất bản thân với cái tâm trí “bất kham” hay dòng suy nghĩ miên man. Khi đó, bạn, bản thể nội tâm, sẽ tự động xuất hiện.

Một phần của sự thức tỉnh đó là nhận ra con người chưa thức tỉnh của bạn, tức là cái tôi đang suy nghĩ, nói và hành động. Khi bạn nhận ra phần vô minh ở bản thân, cái khiến cho bạn có thể nhận ra điều ấy chính là phần ý thức đang trỗi dậy. Bạn không thể chiến đấu chống lại bóng tối. Ánh sáng của ý thức sẽ làm công việc đó. Và bạn chính là ánh sáng ấy.

Phần lớn cuộc sống con người đang bị choán đầy bởi rất nhiều thứ. Bất cứ thứ gì cái tôi tìm kiếm và gắn kết vào đều là sự thay thế cho bản thể đích thực. Bạn có thể trân trọng và quan tâm đến những đối tượng ấy, nhưng bất cứ khi nào bạn gắn kết với chúng, bạn sẽ biết rằng đó là cái tôi. Tuy nhiên, bạn không bao giờ thật sự gắn kết với điều gì, mà chính ý nghĩa “tôi” hay “của tôi” gắn với sự vật, sự việc hay con người kia mới là gắn kết. Khi bạn hoàn toàn chấp nhận sẽ có sự mất mát, bạn mới vượt lên khỏi cái tôi, và rồi con người đích thực, cái Tôi ý thức, sẽ xuất hiện.

Mãi đến lúc hấp hối và khi tất cả mọi thứ bên ngoài đều biến mất, nhiều người mới vỡ ra rằng chẳng có sự vật nào liên quan đến Tôi là ai. Giữa lằn ranh sinh tử ấy, toàn bộ ý niệm về quyền sở hữu trở nên vô nghĩa. Vào khoảnh khắc cuối đời, họ cũng nhận ra rằng mặc dù suốt cuộc đời họ mải mê tìm kiếm một cảm thức trọn vẹn về bản thân, tức là bản thể đích thực, nhưng thực chất nó vẫn luôn ở đó, chỉ có điều phần lớn đã bị che khuất bởi sự đồng nhất với các sự vật, mà về cơ bản là đồng nhất với tâm trí suy nghĩ miên man.

Với một số người, sự thức tỉnh diễn ra khi họ bất thình lình trở nên ý thức về các kiểu suy nghĩ họ thường có, đặc biệt là những suy nghĩ tiêu cực dai dẳng mà họ đã đồng nhất với chúng trong suốt cuộc đời. Đột nhiên lại có sự tỉnh thức rằng ta là nhận thức sinh ra suy nghĩ, chứ không phải là suy nghĩ.

Việc quay trở lại cuộc sống, tức là làm suy yếu hay làm mất đi hình tướng, dù qua tuổi tác, bệnh tật, tàn tật, mất mát hay một bi kịch cá nhân nào đó, chứa đựng tiềm năng rất lớn cho sự thức tỉnh về tâm linh – sự không đồng nhất với hình tướng.

Trong một thế giới mới, tuổi già sẽ được trân trọng như là một khoảng thời gian cho sự khai sáng. Với những ai còn lạc lối giữa mê cung hoàn cảnh, tình huống bên ngoài, đó sẽ là khoảng thời gian trở về – thức tỉnh và nhận ra mục tiêu nội tâm – muộn màng.

Tuy nhiên, khi sự tỉnh thức của bạn rõ ràng hơn và cái tôi không còn điều khiển cuộc sống của bạn nữa, bạn không cần phải chờ đợi thế giới của mình thu nhỏ lại, hoặc sụp đổ theo tuổi tác, hoặc rơi vào bi kịch cá nhân để bạn có thể thức tỉnh và nhận ra mục tiêu nội tâm. Khi ý thức mới trỗi dậy trên hành tinh, ngày càng có nhiều người không cần bị lay động để thức tỉnh. Họ tự nguyện đi theo quá trình thức tỉnh, ngay cả trong khi còn bận rộn với những việc bên ngoài. Khi chu trình đó không còn bị cái tôi chiếm đoạt, tính tâm linh sẽ đến với thế giới này qua những hình thức vận động hướng ra ngoài – thông qua suy nghĩ, lời nói, hành động, sự sáng tạo – cũng mạnh mẽ như hình thức vận động quay trở về – sự tĩnh lặng, bản thể tồn tại đích thực, và sự biến mất của mọi hình tướng.

Yêu thương là nhận ra bản thân bạn trong người khác. Khi đó, “cái khác” của người khác hóa ra cũng chỉ là ảo tưởng gắn liền với cõi hình tướng này.

Khi người khác nhận ra bạn, nhận thức đó kéo bản thể nội tâm vào trong thế giới này nhiều hơn thông qua cả hai người. Tình yêu cứu rỗi thế giới là như vậy đấy!

Chương 5. Không gian nội tâm

Khi ý thức không còn bị những suy nghĩ miên man thâu tóm, nó ở trong trạng thái nguyên thủy, không còn bị tập nhiễm và vô hình tướng. Đây chính là không gian nội tâm.

Cuộc sống của mọi người luôn bộn bề nhiều thứ – vật chất, việc phải làm, điều phải nghĩ. Cuộc sống giống như bộ lịch sử nhân loại, mà Winston Churchill định nghĩa là “việc này nối tiếp việc kia”. Tâm trí họ bị những suy nghĩ hỗn độn lấp đầy, suy nghĩ này nối tiếp suy nghĩ khác. Đây là ý thức đối tượng, là thực tại phổ biến ở nhiều người và là nguyên nhân khiến cho cuộc sống của họ mất cân bằng. Ý thức đối tượng cần được ý thức không gian cân bằng để cho sự sáng suốt trở về với chúng ta và giúp cho nhân loại hoàn thành sứ mệnh của mình. Sự trỗi dậy của ý thức không gian là giai đoạn tiếp theo trong quá trình tiến hóa của nhân loại.

Ý thức không gian nghĩa là bên cạnh việc nhận biết về sự vật xung quanh – luôn thể hiện qua suy nghĩ và cảm xúc – cần phải có sự tỉnh thức: bạn không chỉ ý thức về sự vật (đối tượng), mà còn ý thức về việc trở nên có ý thức. Bạn cảm nhận sự tĩnh tại nội tâm ở “hậu cảnh” trong khi mọi sự đang diễn ra ở “tiền cảnh” – thế là tất cả! Ai cũng có khả năng này, nhưng hầy hết mọi người hoàn toàn không nhận ra. Đôi khi ta xác định được nó bằng cách nói “Bạn có cảm nhận được sự hiện hữu của mình không?”

Ý thức không gian không chỉ là sự giải thoát khỏi cái tôi, mà còn thoát khỏi sự phụ thuộc vào vật chất, những thứ hình tướng. Đó là chiều tâm linh, có thể mang đến sự siêu việt và ý nghĩa đích thực cho thế giới này.

Khi bạn không còn hoàn toàn đồng nhất với hình tướng, thì ý thức – tức là bạn – được giải thoát khỏi sự giam cầm của hình tướng. Sự tự do này chính là sự trỗi dậy của không gian nội tâm – là trạng thái tĩnh lặng, yên bình sâu thẳm bên trong, ngay cả khi bạn đối diện với điều gì đó có vẻ tồi tệ. Đột nhiên, xuất hiện không gian xung quanh sự việc. Không gian cũng bao quanh những cung bậc cảm xúc từ thấp đến cao, thậm chí là xung quanh nỗi đau. Và trên hết, không gian cũng tồn tại giữa những suy nghĩ. Từ không gian ấy phát ra sự yên bình “không thuộc về thế giới này”, bởi thế giới này là hình tướng, còn sự yên bình là không gian. Đây là sự yên bình của Thượng đế.

Bây giờ, bạn có thể tận hưởng và trân trọng những điều thuộc về thế giới này mà không gán cho chúng tầm quan trọng hay ý nghĩa to tát không hề có. Bạn có thể tham gia vào vũ điệu của sự sáng tạo và trở nên tích cực, năng động mà không cần nhắm đến kết quả, cũng như không cần đặt ra những yêu cầu vô lý đối với thế giới: “Hãy đáp ứng cho tôi, “Hãy làm cho tôi hạnh phúc”, “Hãy cho tôi cảm giác an toàn”, “Hãy cho tôi biết tôi là ai”. Thế giới không thể cho bạn những điều này; cho đến khi bạn không còn những kỳ vọng như thế, thì toàn bộ nỗi khổ đau do bản thân tạo ra đều chấm dứt. Khổ đau sinh ra do ta đánh giá quá cao hình tướng và chưa nhận ra không gian nội tâm. Khi không gian ấy hiện diện trong cuộc sống, bạn có thể tận hưởng, trải nghiệm mọi điều mà không đánh mất mình trong chúng, không có sự gắn kết nào với chúng, nghĩa là không say nghiện với thế giới này.

Khi không gian bị lạc mất hoặc đúng hơn là không được biết đến, sự vật trên thế giới trở nên quan trọng. Khi không được xem xét từ góc nhìn vượt thoát khỏi mọi hình tướng, thế giới trở thành một chốn nguy hiểm, và cuối cùng là chốn tuyệt vọng. Nhà tiên tri trong Kinh Thánh Cựu Ước chắc hẳn đã cảm nhận được điều này khi viết: “Tất cả trở nên mệt mỏi chán chường, con người không thể nói sao cho hết”.

Hãy khám phá không gian nội tâm bằng cách tạo ra những khoảng không giữa dòng chảy suy nghĩ. Không có những khoảng không ấy, suy nghĩ cứ lặp đi lặp lại, không cảm hứng, thiếu đi tia lửa sáng tạo, đây là điều vốn dĩ vẫn diễn ra với hầu hết mọi người trên hành tinh. Bạn không cần bận tâm đến độ dài của khoảng không ấy. Một vài giây thế là đủ! Dần dần, chúng sẽ tự kéo dài ra mà không cần bất kỳ nỗ lực nào. Điều quan trọng hơn độ dài của chúng là bạn phải thường xuyên đưa chúng vào cuộc sống thường ngày, để không gian xuất hiện rải rác trong hoạt động thường nhật, cũng như trong dòng chảy suy nghĩ của bạn.

Hãy chú ý đến hơi thở của bạn. Rồi bạn sẽ thấy việc tập trung vào nhịp thở đã giúp bạn không còn chú ý đến dòng suy nghĩ miên man nữa, cũng như giúp tạo ra khoảng không.

Hãy cảm nhận về nhịp thở. Cảm nhận không khí đi vào và ra khỏi cơ thể. Lưu ý cách lồng ngực và bụng bạn phình lên, xẹp xuống theo từng hơi hít vào, thở ra. Một hơi thở có ý thức đủ tạo ra chút không gian giữa những ý nghĩ. Chú tâm vào hơi thở nhiều lần trong ngày là cách tuyệt vời để đưa không gian vào trong cuộc sống của bạn.

Dù bạn luyện tập thiền bằng cách tập trung vào hơi thở trong hai tiếng hoặc hơn, thì một hơi thở là tất cả những gì bạn cần để duy trì sự tỉnh thức. Những gì còn lại là trí nhớ và sự tiên liệu – nói cách khác, đều là những suy nghĩ miên man. Hít thở thật sự không phải là công việc mà bạn thực hiện, đấy là một việc mà bạn chứng kiến nó diễn ra. Việc hít thở cứ tự động diễn ra. Sự thông thái của cơ thể đang làm điều đó. Nhưng gì bạn cần làm là quan sát nó diễn ra. Không có bất kỳ căng thẳng hay nỗ lực nào. Ngoài ra, hãy lưu ý đến khoảng dừng ngắn ngủi giữa hai nhịp thở, lúc bạn thở ra gần hết, ngay trước khi bạn bắt đầu hít vào lần nữa.

Mỗi khi bạn không vui vì một sự việc, con người hay tình huống nào đó, nguyên nhân thực sự không phải do sự việc, con người hay tình huống mà là do bạn quên mất không gian. Bạn bị giam cầm trong ý thức về đối tượng, bỏ lơ mất không gian nội tâm, phần ý thức không bị phụ thuộc vào thời gian.

Ý thức không gian không phải là trạng thái “thẫn thờ”. Cả hai trạng thái này đều vượt thoát khỏi suy nghĩ. Tuy nhiên, điểm khác biệt cơ bản đó là ở trạng thái ý thức không gian, bạn nổi lên bên trên suy nghĩ, còn ở trạng thái “thẫn thờ” bạn rơi xuống bên dưới suy nghĩ. Một cái là tiến bước theo sự tiến hóa của ý thức loài người, cái còn lại là bước thụt lùi về phía sau.

Trở ngại lớn nhất trong việc khám phá không gian nội tâm, trở ngại lớn nhất trong việc tìm ra bản thể vô hình tướng đó là ta bị trải nghiệm mê hoặc đến mức đánh mất bản thân tron đó. Điều đó có nghĩa là ý thức bị lạc lối trong chính giấc mơ của nó. Ta bị cuốn vào suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm đến mức rơi vào trạng thái như mơ. Trạng thái này đã trở nên “bình thường” đối với nhân loại trong suốt hàng ngàn năm qua.

Nhắc đến không gian nội tâm, có thể bạn sẽ bắt đầu tìm kiếm; và bởi vì bạn đang tìm kiếm không gian nội tâm như thể kiếm tìm một đồ vật hay một trải nghiệm, cho nên bạn sẽ không thể tìm thấy nó. Đây là tình thế nan giải của tất cả những người đang tìm kiếm sự giác ngộ hay khai minh tinh thần. Vì lẽ đó, chúa Jesus đã nói “Vương quốc Đức Chúa Trời không đến bằng những gì có thể quan sát được. Người ta không thể nói “Này, nó ở đây”, hoặc “Kìa, nó ở đó” vì vương quốc Đức Chúa Trời ở trong các ngươi”.

Nếu bạn không phí hoài cuộc đời mình trong nỗi bất mãn lo âu tuyệt vọng, chán chường, hoặc bị những trạng thái tiêu cực khác hủy hoại;

Nếu bạn có thể tận hưởng những điều đơn giản, như lắng nghe tiếng mưa hoặc tiếng gió;

Nếu bạn có thể nhìn thấy vẻ đẹp của những đám mây trôi bồng bềnh trên bầu trời, hoặc đôi khi ở một mình nhưng không cảm thấy cô đơn hay cần đến những trò tiêu khiển để kích thích tinh thần;

Nếu bạn nhận thấy mình đối xử với người hoàn toàn xa lạ một cách tử tế, chân thành mà không mong muốn được đền đáp…

Nghĩa là không gian đã được mở ra, dù chóng vánh đến mấy, trong dòng chảy liên tục của suy nghĩ.

Khi điều này diễn ra, cảm giác viên mãn, yên bình đầy sức sống sẽ trỗi dậy. Cường độ sẽ biến đổi từ mãn nguyện (ở “hậu cảnh”, hầu như không thể nhận thấy) cho đến trạng thái mà các bậc hiền triết Ấn Độ gọi là anada – niềm an lạc. Do đã quen chú ý đến hình tướng, chắc chắn bạn sẽ không ý thức về điều này, ngoại trừ theo cách gián tiếp – chẳng hạn như, cảm giác hân hoan, mãn nguyện trỗi dậy khi nhìn ngắm điều gì đó đẹp đẽ, cảm kích những điều đơn giản hoặc tương giao với người khác một cách tử tế, đầy yêu thương. Những điều này sẽ mang lại cảm giác mạn nguyện, yên bình và sức sống – là “hậu cảnh”, là những giá trị nền ẩn sâu bên trong không thể nhìn thấy.

Bất cứ khi nào xuất hiện điều gì đó đẹp đẽ, sự tử tế, nhận ra mặt tốt của những điều giản đơn trong cuộc sống, hãy nhận ra những giá trị nền ẩn sâu bên trong bản thân bạn. Nhưng đừng tìm kiếm nó. Bạn không thể nắm lấy “hậu cảnh” ấy và nói “giờ thì mình đã có nó trong tay”, hoặc nắm bắt nó trong đầu và định nghĩa về nó. “Hậu cảnh”, hay các giá trị nền cũng giống như bầu trời quan đãng vậy. Nó không có hình tướng. Nó là không gian, là sự tĩnh lặng, sự ngọt ngào của bản thể nội tâm. Khi bạn cảm nhận trực tiếp những giá trị ấy từ nội tâm, nó càng trở nên sâu sắc hơn. Vì thế, khi bạn trân trọng điều gì đó giản đơn (chẳng hạn như một âm thanh, hình ảnh, một cái tiếp chạm), khi bạn nhìn thấy vẻ đẹp, khi bạn động lòng trắc ẩn, hãy cảm nhận ngay không gian nội tâm, vốn là nguồn gốc và “hậu cảnh” của trải nghiệm ấy.

Một cách nữa để nhận ra không gian nội tâm đó là ý thức về việc trở nên có ý thức. Nói hoặc nghĩ về bản thể nội tâm, không thêm thắt điều gì nữa. Hãy nhận thức về trạng thái tĩnh tại của bản thể nội tâm. Cảm nhận sự hiện hữu của bạn, một thực thể sống trần trụi, không che đậy. Thực thể sống ấy không già hay trẻ, giàu hay nghèo, tốt hay xấu, hoặc mang bất kỳ thuộc tính nào do bị ảnh hưởng bởi ngoại cảnh.

Chương 6. Mục đích cuộc đời

Cuộc đời ta có cả mục tiêu nội tâm và mục tiêu bên ngoài. Mục tiêu nội tâm liên quan đến trạng thái tồn tại và là cái chính yếu, còn mục tiêu bên ngoài liên quan đến hành động và là cái thứ yếu.

Mục tiêu thật sự, chính yếu của cuộc đời không thể được tìm thấy ở bên ngoài. Nó không liên quan đến những gì bạn làm, mà liên quan đến việc bạn là gì – nói cách khác, đây là một trạng thái ý thức.

Hành động, dù cần thiết, cũng chỉ là nhân tố thứ yếu trong việc biểu hiện thực tại bên ngoài. Nhân tố chính trong sự sáng tạo là ý thức. Dù ta năng động đến thế nào, nỗ lực bao nhiêu, chính trạng thái ý thức mới tạo ra thế giới; và nếu không có sự thay đổi từ nội tâm, hành động nhiều đến mấy cũng không thể tạo ra sự khác biệt, ta chỉ tạo ra những phên bản “chắp vá” của cái thế giới vốn là sự phản ánh ra bên ngoài của bản ngã, hay cái tôi giả tạm.

Khi bạn vừa chớm thức tỉnh, ngay lập tức bạn sẽ biết. Đó không còn là một ý niệm trong tâm trí nữa. Khi ấy bạn có thể chủ động đưa ra sự lựa chọn để mình hiện hữu, thay vì chìm đắm trong dòng suy tư vô ích. Bạn có thể mời gọi Đấng Thiêng liêng bước vào cuộc sống của mình, tức là tạo ra không gian.

Cùng với sự thức tỉnh là trách nhiệm. Bạn có thể phớt lờ như thể không có gì xảy ra, hoặc là bạn nhận ra tầm quan trọng của sự thức tỉnh. Khi đó, việc cởi mở đón nhận ý thức mới xuất hiện và mang ánh sáng ý thức vào thế giới này trở thành mục tiêu chính của đời bạn.

Hành động của người đã thức tỉnh là sự hòa hợp giữa mục tiêu bên ngoài (việc bạn làm) với mục tiêu bên trong (thức tỉnh và duy trì trạng thái thức tỉnh). Qua hành động, bạn thống nhất với mục đích của Vũ trụ. Ý thức tuôn chảy qua bạn và đi vào thế giới này. Nó chảy vào trong tư tưởng của bạn và truyền cảm hứng cho những tư tưởng ấy. Nó chảy vào việc bạn làm, dẫn lối và truyền sức mạnh cho những việc làm ấy.

Phương thức của hành động đã thức tỉnh là chấp nhận, vui vẻ tận hưởng và nhiệt tình. Mỗi phương thức tượng trưng cho một tần số rung động của ý thức. Bạn cần thận trọng để đảm bảo một trong những phương thức ấy vẫn hoạt động cho dù bạn có bận rộn làm việc gì – từ nhiệm vụ đơn giản nhất cho đến phức tạp nhất. Nếu bạn không ở trong trạng thái chấp nhận, vui thích hay nhiệt tình, hãy quan sát thật kỹ và bạn sẽ thấy rằng bạn đang tạo ra đau khổ cho bản thân và người khác.

Bất cứ việc gì bạn không cảm thấy vui thích khi thực hiện, ít nhất bạn có thể chấp nhận rằng đấy là việc mình phải làm. Chấp nhận nghĩa là: vào lúc này, đây là việc mà hoàn cảnh, khoảnh khắc Hiện tại đòi hỏi tôi phải thực hiện, và tôi sẵn sàng làm điều đó.

Nếu bạn không thể vui thích hay chấp nhận việc mình làm, hãy dừng lại. Nếu không, bạn đang hoàn toàn không có trách nhiệm với việc duy nhất mà bạn có thể thật sự chịu trách nhiệm, cũng là điều duy nhất thật sự quan trọng: trạng thái ý thức. Và nếu bạn không có trách nhiệm với trạng thái ý thức của mình, bạn không hề có trách nhiệm với cuộc đời.

Trong một thế giới mới, niềm vui thích – sức mạnh tạo động lực đứng sau hành động của con người – sẽ thay thế cho mong muốn. Mong muốn trỗi dậy từ ảo tưởng của cái tôi rằng bạn là một mảnh riêng biệt tách khỏi nguồn sức mạnh đứng đằng sau toàn bộ sự sáng tạo. Qua niềm vui, bạn kết nối với sức mạnh sáng tạo của Vũ trụ.

Sự mở rộng và thay đổi tích cực ở cấp độ bên ngoài có nhiều khả năng đi vào cuộc sống hơn nếu bạn hứng thú với những gì mình đang làm, thay vì chờ đợi có sự thay đổi nào đó để bạn có thể bắt đầu ưa thích việc mình làm.

Khi bạn biến khoảnh khắc Hiện tại, thay vì quá khứ và tương lai, thành trọng tâm trong cuộc sống, khả năng vui thích những việc bạn làm  – và cùng với nó là chất lượng cuộc sống – sẽ tăng lên đáng kể.

Niềm vui không đến từ những việc ta làm, niềm vui từ nội tâm tuôn chảy vào việc ta làm và theo đó đi vào trong thế giới này.

Bạn sẽ vui thích với bất cứ hoạt động nào mà bạn hoàn toàn hiện diện trong đó, bất cứ hoạt động nào không phải là phương tiện dẫn đến kết thúc. Thật sự bạn không vui thích với hành động mình thực hiện, mà chính cảm giác căng tràn sức sống tận sâu bên trong tuôn chảy vào hành động ấy. Nguồn sống, nguồn sinh lực ấy cũng chính là bạn. Khi bạn thích thú làm một việc gì đó, bạn đang thật sự trải nghiệm niềm vui bừng lên từ nội tâm. Đấy là nguyên nhân tại sao bất cứ việc gì bạn thích thú thực hiện đều kết nối bạn với sức mạnh ẩn đằng sau mọi sáng tạo.

Đây là một bài luyện tập tinh thần giúp khơi dậy sức mạnh và giúp bạn sáng tạo hơn trong cuộc sống. Hãy lập danh sách các thói quen hàng ngày của bạn, bao gồm cả những hoạt động mà bạn cho là không thú vị, nhàm chán, nhạt nhẽo, khó chịu hoặc áp lực, nhưng đừng tính đến những việc bạn ghét hoặc cực kỳ ghét thực hiện. Danh sách có thể bao gồm: di chuyển từ nhà đến nơi làm việc (và ngược lại), mua sắm nhu yếu phẩm, giặt giũ quần áo, hay bất cứ việc gì mà bạn thấy chán ngắt hoặc căng thẳng khi thực hiện.

Khi bạn bận rộn với các hoạt động này, hãy để chúng trở thành phương tiện giúp bạn tỉnh táo. Hãy hoàn toàn hiện diện khi bạn làm những việc này và cảm nhận sự tĩnh tại – tỉnh táo và đầy sức sống – bên trong bạn, ở “hậu cảnh” của hoạt động đó. Chẳng mấy chốc bạn sẽ thấy rằng khi làm việc trong trạng thái tỉnh thức cao độ như vậy, thay vì căng thẳng, nhạt nhẽo hay khó chịu, việc ấy lại trở nên thú vị. Chính xác hơn, điều bạn thích thú không phải là hành động bên ngoài, mà là ý thức tuôn chảy vào trong hành động. Đây chính là trải nghiệm niềm vui (từ nội tâm) dù bạn có làm bất cứ việc gì. Nếu bạn cảm thấy cuộc sống thiếu ý nghĩa, quá căng thẳng hoặc nhàm chán, đó là vì bạn vẫn chưa đưa không gian, trạng thái tâm linh, hay ý thức vào cuộc đời mình.

Nhiệt tình nghĩa là vô cùng thích thú với những việc bạn làm, cộng thêm yếu tố mục tiêu hoặc tầm nhìn mà bạn hướng đến. Khi bạn vừa thích thú vừa giữ mục tiêu trong những việc mình làm, thì trường năng lượng, hay tần số rung động, sẽ thay đổi. Một chút căng thẳng được thêm vào cảm giác thích thú, và vì thế nó trở thành lòng nhiệt tình. Khi hoạt động sáng tạo được lòng nhiệt tình “tiếp lửa”, nguồn năng lượng sẽ vô cùng lớn – cảm giác giống như là một mũi tên đang lao về phía tấm bia – và bạn vui thích tận hưởng cuộc hành trình.

Với người ngoài cuộc, trong bạn như đang phải chịu áp lực kinh khủng, nhưng lòng nhiệt tình thì không hề liên quan đến áp lực. Khi bạn muốn đạt được mục tiêu thay vì thực hiện việc mình cần làm, bạn mới trở nên căng thẳng. Trạng thái cân bằng giữa niềm vui thích và sự căng thẳng bị mất, và căng thẳng đã giành chiến thắng.

Căng thẳng luôn làm giảm sút chất lượng, cũng như hiệu quả của những việc bạn làm. Đồng thời cũng có một mối liên kết mạnh mẽ giữa căng thẳng và cảm xúc tiêu cực (như lo âu, giận dữ). Căng thẳng cũng rất độc hại đối với cơ thể.

Không như căng thẳng, nhiệt tình có một tần số năng lượng cao và do đó nó cộng hưởng với sức mạnh sáng tạo của Vũ trụ. Đây là lý do tại sao Ralp Waldo Emerson từng nói: “Chưa ai từng làm điều gì vĩ đại mà không có lòng nhiệt tình”.

Lòng nhiệt tình biết nó đang hướng về đâu, đồng thời nó cũng thống nhất sâu sắc với khoảnh khắc Hiện tại, cội nguồn của sự sống, niềm vui và sức mạnh. Lòng nhiệt tình không “thèm muốn” gì hết bởi nó không thiếu cái gì. Nó hài hòa với sự sống. Dù cho các hoạt động được lòng nhiệt tình truyền cảm hứng có năng động đến mấy, bạn cũng không đánh mất bản thân trong đó. Luôn có một không gian tĩnh tại nhưng ngập tràn sức sống ở trung tâm của bánh xe sự sống, cốt lõi yên bình ngay giữa hoạt động, vừa là nguồn gốc của mọi thứ vừa không bị thứ gì ảnh hưởng.

Chúng ta đang chứng kiến một sự kiện trọng yếu trong quá trình tiến hóa của ý thức loài người. Trên hành tinh này, ý thức đang thức tỉnh khỏi giấc mộng hình tướng. Điều này không có nghĩa tất cả hình tướng (thế giới) đều sẽ biến mất, mà giờ đây ý thức bắt đầu tạo ra hình tướng mà không đánh mất bản thân trong hình tướng. Nó có thể duy trì nhận thức về bản thân trong khi tạo ra và trải nghiệm về hình tướng. Tại sao ý thức phải tiếp tục tạo ra và trải nghiệm về hình tướng? Vì niềm vui. Ý thức làm điều đó như thế nào? Qua những con người đã thức tỉnh, biết được ý nghĩa của hành động thức tỉnh.

Giờ đây, một giống loài mới đang xuất hiện trên hành tinh. Và đó chính là bạn!

Chương 7. Hiện Hữu trong khoảnh khắc Hiện tại

Ta có thể học cách không để cho hoàn cảnh hay sự việc tiếp diễn một cách sống động trong tâm trí, mà liên tục hướng sự chú ý vào khoảnh khắc Hiện tại “sơ khai” và vô tận, thay vì mải mê với quá trình “dựng phim” trong đầu. Ta hoàn toàn hiện hữu, thay vì chỉ có suy nghĩ và cảm xúc.

Chỉ với sự hiện diện trong khoảnh khắc Hiện tại mới có thể giải phóng ta khỏi cái tôi, và ta chỉ hiện diện ngay bây giờ, chứ không phải hôm qua hay ngày mai. Chỉ bằng cách hiện diện ngay lúc này mới có thể xóa bỏ quá khứ trong ta và theo đó biến đổi trạng thái ý thức của ta.

Hãy tỉnh táo.

Khi đã thức tỉnh, bạn sẽ có thể nhận ra tiếng nói trong đầu mình: một suy nghĩ cũ kỹ, định hình từ quá khứ. Bạn không cần tin vào suy nghĩ ấy. Thức tỉnh tức là hiện hữu trong khoảnh khắc Hiện tại, và chỉ có sự hiện hữu mới làm biến mất quá khứ vô thức trong bạn.

Trong thiền Zen, satori có nghĩa là khoảnh khắc hiện hữu, là bước nhanh chóng giúp bạn thoát khỏi tiếng nói vang vang trong đầu mình, tức là quá trình tư duy và sự phản ánh của chúng qua cơ thể dưới dạng cảm xúc. Khi hiện hữu, có sự xuất hiện của không gian nội tâm ở nơi mà trước kia bộn bề những tư tưởng và cảm xúc.

Để chấm dứt nỗi khổ đau của con người suốt hàng ngàn năm qua, ta phải bắt đầu từ bản thân, chịu trách nhiệm cho trạng thái nội tâm của mình trong mọi khoảnh khắc, tức là ngay bây giờ.

Hãy tự hỏi “Lúc này trong tôi có sự tiêu cực nào không?”. Sau đó, hãy tỉnh táo chú ý đến suy nghĩ cũng như cảm xúc của bạn. Cảnh giác với nỗi bất hạnh dưới bất kỳ hình thức nào (như bất mãn, lo lắng, ngán ngẩm…). Cảnh giác với những suy nghĩ xuất hiện để biện hộ cho nỗi bất hạnh này – trên thực tế chúng chính là nguyên nhân gây ra bất hạnh. Nhận ra trạng thái tiêu cực trong lòng mình, điều đó không có nghĩa là bạn thất bại; mà ngược lại, bạn đã thành công. Cho đến khi sự tỉnh thức diễn ra, bằng không thì vẫn có sự đồng nhất với cái tôi giả tạm.

Cùng với tỉnh thức là không còn đồng hóa mình với những suy nghĩ, cảm xúc và phản ứng. Đừng nhầm lẫn điều này với sự phủ nhận. Những suy nghĩ, cảm xúc, hay phản ứng đều được thừa nhận, và trong khoảnh khắc nhận ra ấy, việc ngưng đồng hóa tự động diễn ra. Cảm nhận về bản thân, Tôi là ai, trải qua sự biến chuyển: Trước kia bạn là suy nghĩ, cảm xúc và phản ứng; còn giờ đây bạn là sự tỉnh thức, bản thể có ý thức đang hiện hữu, chứng kiến những trạng thái này.

Cảm xúc và suy nghĩ cũng trở nên vô ngã khi trải qua sự tỉnh thức. Toàn bộ cuộc đời bạn cuối cùng chẳng là gì hơn một câu chuyện, một “gói” suy nghĩ và cảm xúc, không còn chiếm lĩnh ý thức nữa. Chúng không còn là nền tảng cho cảm thức và nhân dạng thật sự của bạn nữa. Bạn là ánh sáng, là nhận thức. Bạn có trước, sâu sắc hơn bất kỳ suy nghĩ và cảm xúc nào.

Tiêu cực không thuộc về trí tuệ. Nó luôn thuộc về cái tôi.

Bất cứ khi nào bạn rơi vào trạng thái tiêu cực, bên trong bạn có cái gì đó mong muốn sự tiêu cực, hoặc nhận thức tiêu cực như là thú vui, hoặc tin rằng sự tiêu cực sẽ cho bạn cái bạn muốn. Nếu không vì thế, ai lại muốn bám víu vào sự tiêu cực, khiến cho bản thân họ và những người khác khốn khổ và tạo ra bệnh tật trong cơ thể? Vì lẽ đó, khi trong bạn xuất hiện sự tiêu cực, nếu ngay lúc ấy bạn có thể ý thức rằng có cái gì bên trong mình lấy đó làm thú vui hoặc tin rằng điều đó có mục đích hữu ích, bạn có đang nhận thức về cái tôi. Khi điều này xảy ra, nhân dạng của bạn chuyển từ cái tôi sang sự tỉnh thức, nghĩa là cái tôi đang nhỏ dần lại và sự tỉnh thức đang lớn dần lên.

Nếu đang trong trạng thái tiêu cực mà bạn có thể nhận thấy “ngay lúc này tôi đang tự tạo ra nỗi đau khổ cho bản thân”, thì điều đó là quá đủ để đưa bạn vượt qua những trạng thái và phản ứng do cái tôi hình thành. Sự tỉnh thức sẽ mở ra cho bạn những khả năng vô hạn – đó là những cách giải quyết sáng suốt hơn gấp nhiều lần trong mọi tình huống. Bạn sẽ thoát khỏi nỗi bất hạnh ngay khi nhận ra nó không thuộc về trí tuệ.

Trong một mối quan hệ, càng có nhiều ký ức chung trong quá khứ, ta cần phải hiện hữu trong khoảnh khắc Hiện tại nhiều bấy nhiêu; nếu không, ta sẽ bị lôi kéo hồi tưởng lại quá khứ hết lần này đến lần khác.

Mối quan hệ chân thành là mối quan hệ không bị cái tôi chi phối khi nó tạo ra hình ảnh và tìm kiếm bản thân. Trong mối quan hệ chân thành, ta chú ý đến người kia một cách cởi mở và tỉnh táo, mà không hề mong muốn bất cứ điều gì. Sự chú ý tỉnh táo ấy chính là Hiện hữu. Đây là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ mối quan hệ chân thành nào.

Khi quan sát, lắng nghe, tiếp xúc hoặc giúp đỡ con mình việc này việc kia, bạn tỉnh táo, tĩnh tại, hoàn toàn hiện diện, không muốn gì hơn. Bằng cách này, bạn tạo ra không gian cho bản thể đích thực hiện hữu, bạn không còn là ông bố hay bà mẹ nữa. Bạn là sự Tỉnh thức, sự tĩnh tại, là bản thể nội tâm đang lắng nghe, đang quan sát, đang tiếp xúc, thậm chí là đang nói. Bạn là năng lượng sống ẩn sau hành động.

Dĩ nhiên điều này cũng áp dụng tương tự với mọi mối quan hệ.

Hành động không bao giờ là đủ, nếu bạn không chú ý đến bản thể nội tâm.

Hầu hết mọi người chỉ nhìn thấy hình thức bên ngoài, không ý thức gì về bản chất bên trong, cũng như không hề ý thức về bản chất của chính mình mà chỉ đồng nhất với hình tướng. Tuy nhiên, khi đã nhận thức về sự hiện hữu, có sự chú ý tĩnh tại và tỉnh táo, ta có thể cảm nhận được nguồn sống thánh thiện, phần ý thức hay tinh thần đang tồn tại bên trong, ta nhận ra nó là bản chất cốt lõi của mình, và yêu quý nó vô cùng.

Khi bạn gặp gỡ mọi người, ở nơi làm việc hoặc bất kỳ nơi nào, hãy hoàn toàn chú ý đến họ. Bạn hiện diện ở đó với tư cách là một trường tỉnh thức. Tương giao với nhau để mua bán, yêu cầu hoặc cung cấp thông tin… Giờ đây đã trở thành nguyên nhân thứ yếu. Trường tỉnh thức trỗi dậy bên trong bạn trở thành mục đích chính yếu của sự tương tác. Không gian tỉnh thức đó trở nên quan trọng hơn những gì bạn đang nói đến, quan trọng hơn các đối tượng vật chất hoặc suy nghĩ. Bản thể nội tâm trở nên quan trọng hơn sự vật trên thế giới này. Nói vậy không có nghĩa là bạn bỏ mặc mọi việc cần thực hiện trong thực tế. Thực ra, hành động không chỉ dễ dàng hơn mà còn mạnh mẽ hơn khi nhận ra bản thể nội tại và xem bản thể nội tại là đối tượng tập trung chủ yếu. Sự thống nhất giữa mọi người với nhau là điều thiết yếu nhất trong các mối quan hệ trong một thế giới mới.

Tha thứ diễn ra một cách tự nhiên khi ta nhận thấy rằng oán hận chỉ làm cho nhận thức sai lầm về bản ngã này càng lớn mạnh, củng cố vững mạnh cho bản ngã. Nhận thức chính là sự giải thoát. Lời dạy “Tha thứ cho kẻ thù” của chúa Jesus có nghĩa là xóa bỏ một trong những cấu trúc chính của bản ngã trong tâm trí con người.

Trên hành tinh này chỉ tồn tại một thế lực xấu xa: Sự vô minh của con người. Nhận ra được điều đó chính là tha thứ thực sự. Bằng cách tha thứ, cái “nhãn” nạn nhân của bạn biết mất, và nguồn sức mạnh thực sự trỗi dậy – sức mạnh của sự hiện hữu. Thay vì đổ lỗi cho bóng tối, bạn hãy mang đến ánh sáng.

Hiện hữu là trạng thái tồn tại của không gian nội tâm. Khi hiện hữu, bạn hỏi: Tôi đáp ứng nhu cầu trong hoàn cảnh này, khoảnh khắc này như thế nào? Trên thực tế, bạn thậm chí không cần phải đặt câu hỏi. Bạn tĩnh lặng, tỉnh táo, cởi mở với cái đang hiện hữu. Bạn mang một chiều kích mới vào trong hoàn cảnh: Không gian. Rồi bạn quan sát và lắng nghe. Vì thế bạn thống nhất với hoàn cảnh. Thay vì phản ứng chống lại hoàn cảnh, bạn hòa vào nó, khi ấy giải pháp sẽ xuất hiện từ trong chính hoàn cảnh. Thật sự khi đó bạn không còn là con người đang nhìn và lắng nghe nữa, mà bạn chính là sự tĩnh tại đầy tỉnh táo. Sau đó, nếu có thể hoặc cần phải thực hiện hành động, bạn sẽ thực hiện hành động hay đúng hơn hành động đúng đắn sẽ diễn ra thông qua bạn. Hành động đúng đắn là hành động phù hợp với tổng thể. Khi hành động đã được hoàn tất, còn lại sự tỉnh táo và tĩnh tại vô tận. Sẽ không có ai giơ tay lên thể hiện điệu bộ chiến thắng và la to “Yeah!” đầy ngạo mạn. Cũng chẳng có ai nói rằng “Xem này, do tôi làm đấy!”.

Khi bạn hiện hữu, khi bạn hoàn toàn tập trung vào Hiện tại, Cội nguồn Thiêng liêng sẽ tuôn chảy vào và chuyển thành hành động thông qua bạn. Hành động ấy sẽ chất lượng và đầy sức mạnh. Bạn chỉ Hiện hữu khi việc làm của bạn không phải là phương tiện giúp mang lại tiền bạc, danh vọng hay chiến thắng. Bản thân việc làm ấy là một sự thỏa mãn khi có niềm vui và sức sống trong đó. Và dĩ nhiên, bạn không thể hiện diện trừ khi bạn trở nên mật thiết với khoảnh khắc Hiện tại. Đây là nền tảng cho hành động hiệu quả, không bị sự tiêu cực vấy bẩn.

Chương 8. Ý Thức

Niềm vui là trạng thái tồn tại của bản thể nội tâm, nguồn sống có ý thức.

Ý thức là cái không phô trương dưới dạng hình tướng, là cái bất diệt. Ý thức tồn tại vĩnh hằng, vì vậy nó không tiến hóa. Ý thức chưa bao giờ được sinh ra và không bao giờ chết đi. Khi ý thức được biểu hiện ra ngoài qua hình tướng, nó phải phụ thuộc vào thời gian và trải qua quá trình tiến hóa. Không ai có thể hiểu được nguyên nhân của quá trình này, nhưng ta có thể thoáng hiểu về nó từ chính mình và tham gia một cách có ý thức vào quá trình ấy.

Ý thức là trí tuệ, là nguyên lý tổ chức đứng sau sự xuất hiện của hình tướng. Ý thức đã “nhào nặn” nên hình tướng suốt hàng triệu năm để có thể bộc lộ bản thân qua hình tướng ấy.

Mặc dù ý thức thuần túy thuộc về cõi không hình tướng, nhưng nó không tách biệt khỏi chiều hình tướng này. Hình tướng và không hình tướng hòa nhập vào nhau. Cái không biểu hiện tuôn chảy vào chiều kích này dưới dạng nhận thức, không gian nội tâm, sự hiện hữu. Điều đó diễn ra như thế nào? Thông qua hình hài con người, ý thức được biểu hiện và theo đó hoàn thành sứ mệnh của nó.

Ý thức hóa thân vào cõi hình tướng này. Khi làm như vậy, ý thức đi vào trạng thái giống như mơ. Trí thông minh vẫn còn, nhưng ý thức không còn nhận thức về chính mình nữa. Ý thức đánh mất bản thân nó trong hình tướng, trở nên đồng nhất với hình tướng. Đây được xem là sự xuống cấp của cái thiêng liêng.

Trên hành tinh này, bản ngã tượng trưng cho giai đoạn u mê cuối cùng của vũ trụ, tức là đồng nhất ý thức với hình tướng. Đây là giai đoạn cần thiết trong quá trình tiến hóa của ý thức.

Bước tiếp theo trong quá trình tiến hóa của loài người là không thể tránh được, bước đi ấy là sự lựa chọn có ý thức. Ai đưa ra lựa chọn ấy? Chính là bạn. Và bạn là ai? Là cái Ý thức đã trở nên có ý thức về bản thân nó.

Bộ não người là một dạng thức vô cùng khác biệt mà qua đó ý thức đi vào cõi hình tướng này. Bộ não có khoảng một trăm tỷ tế bào thần kinh, tương đương với số lượng tinh tú trong dải ngân hà, cho nên có thể xem vũ trụ như là một bộ não vĩ đại. Não bộ không tạo ra ý thức mà ý thức tạo ra não bộ. Với những gì được thể hiện qua não bộ, ta nhận thấy não bộ là cấu trúc vật chất phức tạp nhất trên trái đất. Khi não bộ bị tổn thương, điều đó không có nghĩa là ta mất đi ý thức, chỉ là ý thức không còn sử dụng khối vật chất ấy để đi vào cõi vật chất này một cách dễ dàng. Ta không thể mất đi ý thức bởi vì bản thân ta là ý thức. Ta chỉ mất đi cái gì đó mình có chứ không thể mất đi cái gì đó chính là mình,.

Dù không thể biết về ý thức, nhưng bạn có thể hiểu ý thức chính là bạn. Bạn có thể trực tiếp cảm nhận về nó trong bất kỳ hoàn cảnh nào, bất kỳ nơi nào. Những con chữ bạn đọc và nghĩ đến là “tiền cảnh”, còn bản thể nội tâm là chất nền, là “hậu cảnh” ẩn bên dưới mọi trải nghiệm, suy nghĩ và cảm xúc.

Giác ngộ tâm linh nghĩa là thấy rõ rằng những gì tôi lĩnh hội được, trải nghiệm được, suy nghĩ được, hay cảm nhận được đều không phải là tôi đích thực. Tôi không thể tìm thấy chính mình trong tất cả những điều không ngừng đến rồi đi kia.

Có lẽ Đức Phật là người đầu tiên nhận ra điều này và vì thế mà anata (vô ngã) trở thành giáo lý căn bản trong tất cả những răn dạy của Ngài. Và khi Chúa Jesus nói: “Hãy chối bò bản ngã của anh em”, nghĩa là: Hãy phủ định (và theo đó là hóa giải) ảo tưởng về bản ngã. Nếu bản ngã – cái tôi- thật sự chính là tôi, “phủ nhận” nó sẽ rất vô lý.

Những gì còn lại là ánh sáng ý thức mà trong đó hiểu biết, trải nghiệm, suy nghĩ và cảm xúc đến rồi đi. Ánh sáng ý thức là bản thể tồn tại đích thực, là cái Tôi đích thực. Khi tôi biết mình là như thế, bất cứ điều gì diễn ra trong cuộc sống không còn tuyệt đối quan trọng nữa, mà chỉ có tính tương đối. Tôi trân trọng điều ấy, nhưng nó không còn hệ trọng nữa.

Điều duy nhất quan trọng là đây:

Tôi có thể cảm nhận Tôi, bản thể đích thực, ở “hậu cảnh” cuộc đời vào mọi lúc hay không?

Chính xác hơn, tôi có thể cảm nhận Tôi, bản thể nội tâm đích thực đang tồn tại trong khoảnh khắc này không?

Tôi có thể cảm nhận nhân dáng nguyên thủy của tôi chính là ý thức không?

Hay là tôi đang đánh mất bản thân trong những việc xảy ra, đánh mất bản thân trong tâm trí hay suy nghĩ miên man, trong thế giới?

Khi các hình tướng mà bạn đã đồng nhất mình với nó sụp đổ hay bị tước đoạt, điều đó có thể dẫn đến sự sụp đổ của cái tôi, bởi vì cái tôi là sự đồng nhất với hình tướng. Khi không còn gì để đồng nhất nữa, ta là ai? Khi các hình tướng quanh ta chết đi hoặc cái chết đến gần, cảm nhận về bản thể nội tâm, về Tôi đích thực, được giải phóng khỏi mớ rối rắm của hình tướng: Linh hồn được giải phóng khỏi sự giam cầm của vật chất. Bạn nhận thấy nhân dáng nguyên thủy của mình là vô hình tướng, là bản thể có trước mọi hình tướng. Bạn nhận thấy nhân dáng đích thực của mình là ý thức, chứ không phải những cái mà ý thức đã đồng nhất với chúng. Đấy là sự yên bình của Thượng đế.

“Tôi muốn biết tâm trí của Thượng đế”, Einstein từng nói, “Phần còn lại chỉ là tiểu tiết”.

Có điều gì trong tâm trí Thượng đế? Ý thức.

Biết tâm trí của Thượng đế nghĩa là sao? Đó là nhận thức.

Còn tiểu tiết là gì? Là mục tiêu bên ngoài, là những gì diễn ra bên ngoài.

Người ta nói rằng: “Sự tĩnh lặng là ngôn ngữ mà Thượng đế sử dụng, còn mọi thứ khác đều là bản dịch tồi”. Hãy ý thức về sự tĩnh tại bất cứ khi nào ta bắt gặp nó trong cuộc sống, nó sẽ kết nối chúng ta với chiều không hình tướng trải dài vô tận trong bản thân mình, vượt khỏi tư tưởng, vượt khỏi cái tôi.

Đó có thể là sự tĩnh tại đang lan tràn khắp thế giới tự nhiên, hoặc là sự tĩnh tại trong phòng bạn lúc sáng sớm, hay những khoảng dừng yên tĩnh giữa các âm thanh. Sự tĩnh tại không có hình tướng – đó là lý do tại sao ta không thể nhận biết sự tĩnh tại qua tư duy. Suy nghĩ cũng là một dạng hình tướng. Nhận thức về sự tĩnh tại nghĩa là trở nên tĩnh tại. Trở nên tĩnh tại là ý thức mà không cần suy nghĩ. Khi tĩnh tại, bạn vượt thoát khỏi sự hiện hữu trần tục, tạm bợ: bạn là ý thức không hình tướng và tồn tại vĩnh hằng.

Chương 9. Cơ thể năng lượng bên trong

Ta phải đi vào cơ thể để vượt thoát khỏi nó và nhận ra rằng mình không phải là cơ thể ấy.

Nếu ta đồng nhất mình với cái có thể hữu hình nhận thức thông qua giác quan, chắc chắn sẽ lão hóa, tiều tụy và chết đi, thì trước sau gì việc này cũng dẫn đến đau khổ. Không đồng nhất với cơ thể không có nghĩa là ta ruồng bỏ, chán ghét hoặc không quan tâm chăm sóc cơ thể. Nếu cơ thể khỏe mạnh, xinh đẹp hoặc tràn đầy sinh lực, ta mới có thể tận hưởng và trân quý những thuộc tính đó, Ta cũng có thể cải thiện tình trạng sức khỏe thể lý qua chế độ dinh dưỡng lành mạnh và tập thể dục đều đặn. Nếu ta không đồng nhất mình với cơ thể, khi sắc đẹp tàn phai, sức sống giảm sút hay cơ thể không còn khả năng hoạt động, điều này sẽ không ảnh hưởng đến cảm nhận về giá trị hay nhân dạng đích thực của ta. Quả thực, khi cơ thể bắt đầu suy yếu, chiều vô hình tướng, tức ánh sáng của ý thức, có thể dễ dàng tỏa sáng xuyên qua cái hình tướng đang dần phai mờ.

Bản ngã trỗi dậy khi cảm nhận về bản thể đích thực, vốn là ý thức không hình tướng, trở nên lẫn lộn với hình tướng. Đây là sự đồng nhất sai lầm, sự quên lãng bản thể tồn tại thật sự.

Mặc dù tự đồng nhất mình với cơ thể là một trong những dạng căn bản nhất của bản ngã, nhưng điều rất may là ta có thể dễ dàng thoát khỏi thói quen tự đồng nhất này. Điều này được thực hiện không phải bằng cách tự thuyết phục rằng ta không là hình hài vật chất này, mà bằng cách chuyển sự chú ý từ hình dáng bên ngoài, từ cách ta nghĩ về cơ thể mình – như đẹp, xấu, mạnh, yếu, béo, gầy – sang trạng thái cảm nhận được sức sống ẩn bên trong đó. Dù cho ngoại hình của bạn có như thế nào đi nữa, vượt lên trên cái vẻ bề ngoài đó là sự hiện hữu của một trường năng lượng sức sống mãnh liệt.

Hãy chú ý hít thở hai, ba hơi. Bạn có thể nhận ra sức sống tinh tế đang ngập tràn bên trong cơ thể không. Lướt qua từng bộ phận trong cơ thể. Cảm nhận bàn tay, cánh tay, bàn chân và cẳng chân. Bạn có thể cảm nhận bụng, ngực, cổ và đầu của mình không? Thế còn môi thì sao? Bên trong những bộ phận ấy có sức sống không? Sau đó, một lần nữa, hãy ý thức về toàn bộ cơ thể. Có thể lúc đầu bạn muốn nhắm mắt lại trong bài luyện tập này, cho đến khi bạn cảm nhận được cơ thể của mình, hãy mở mắt ra, nhìn quanh và tiếp tục cảm nhận. Có thể bạn thấy không cần phải nhắm mắt nữa, hoặc bạn đã cảm nhận được “cơ thể năng lượng bên trong” khi đọc đến đây.

“Có thể năng lượng ở bên trong” không cô đặc mà rất thông thoáng. Đó không phải hình hài vật chất, mà là lực sống truyền sinh khí cho hình hài vật chất kia. Đó chính là trí tuệ đã tạo ra và duy trì sự sống cho cơ thể, đồng thời phối hợp hàng trăm chức năng khác nhau, cực kỳ phức tạp, phi thường mà đầu óc con người chỉ có thể hiểu được một phần rất nhỏ. Cơ thể năng lượng bên trong là “sự sống” mà chưa nhà khoa học nào có thể tìm ra.

Nếu bạn chưa quen cảm nhận “cơ thể năng lượng ở bên trong” thì bạn hãy thử nhắm mắt lại một lúc và tìm hiểu xem có sự sống trong bàn tay bạn không. Đừng đặt câu hỏi này cho lý trí, vì nó sẽ bảo “Tôi chẳng cảm nhận được gì cả”. Cũng có thể lý trí sẽ nói “Thôi, hãy nghĩ về điều gì đó thú vị hơn đi”. Nên thay vì hỏi lý trí, bạn hãy trực tiếp chú tâm vào hay bàn tay bạn. Bạn hãy cảm nhận cảm giác sống động rất vi tế đang có trong đôi bàn tay. Bạn chỉ cần chú ý vào đó. Ban đầu có lẽ bạn sẽ có cảm giác chộn rộn, sau đó là cảm giác tràn trề năng lượng. Nếu bạn tiếp tục chú ý đến hai bàn tay thêm một lúc nữa, bạn sẽ cảm nhận được sự gia tăng cường độ cảm giác sống động. Nhiều người có thể không cần nhắm mắt lại, họ vừa đọc những dòng chữ này vừa cảm nhận được năng lượng trong lòng bàn tay. Sau đó bạn sẽ chú ý đến hai bàn chân, hãy duy trì sự chú ý vào đó trong vài phút và bắt đầu cảm nhận bàn tay, bàn chân cùng một lúc. Tiếp theo là tập cảm nhận các phần khác trong cơ thể – cẳng chân, cánh tay, bụng, ngực… – cho đến khi bạn cảm nhận được “cơ thể năng lượng bên trong” như là một nguồn sống lan tràn khắp cơ thể.

Những gì tôi gọi là “cơ thể năng lượng ở bên trong” thực chất không còn là cơ thể vật chất nữa mà đó là năng lượng của sự sống, là chiếc cầu nối giữa thế giới hữu hình và vô hình. Hãy tạo cho mình thói quen để ý và cảm nhận “cơ thể năng lượng ở bên trong”, sau đó một thời gian, bạn sẽ không cần nhắm mắt mà vẫn cảm nhận được. Ví dụ, bạn hãy thử xem mình có thể vừa nghe một người nào đó nói chuyện, vừa cảm nhận được “cơ thể bên trong” không. Điều này nghe có vẻ như rất nghịch lý: Khi bạn kết nối với “cơ thể năng lượng bên trong” thường xuyên hơn, bạn sẽ không còn khuynh hướng muốn tự đồng nhất mình với cơ thể vật chất bên ngoài, cũng không đồng nhất với tâm trí nữa. Tức là bạn không còn tự đồng nhất mình với hình tướng mà chuyển sang trạng thái không hình tướng, hay ta có thể gọi đó là thực  thể nội tâm. Đó là nhân dáng nguyên thủy của bạn. Nhận thức về “cơ thể năng lượng ở bên trong” không những sẽ giúp bạn an trú trong phút giây Hiện tại, mà nó còn là cánh cửa giúp bạn bước ra khỏi sự tù đày, giam hãm của bản ngã. Ý thức về cơ thể năng lượng cũng giúp làm mạnh thêm hệ thống miễn dịch và khả năng tự chữa lành của cơ thể.

Trong đời sống hàng ngày, hãy vận dụng nhận thức về “cơ thể năng lượng bên trong” để tạo ra càng nhiều không gian càng tốt. Khi bạn chờ đợi, lắng nghe ai đó, hay khi bạn dừng lại để ngắm nhìn bầy trời, cây cối, người bạn đời hay con cái, hãy đồng thời cảm nhận sức sống ở bên trong. Điều này có nghĩa một phần sự chú ý hay ý thức của bạn giữ nguyên ở dạng không hình tướng, và phần còn lại thì hiện hữu với thế giới hình tướng bên ngoài. Bất cứ khi nào bạn “trú ngụ” trong cơ thể theo cách này, cơ thể đóng vai trò như chiếc neo để bạn hiện diện ngay Bây giờ. Cơ thể ngăn không cho bạn đánh mất bản thân trong dòng suy nghĩ miên man, cảm xúc hoặc hoàn cảnh bên ngoài.

Cơ thể hữu hình là cánh cửa để ta đi vào không gian nội tâm. Mặc dù không gian nội tâm không có hình tướng nhưng vẫn có sức sống mãnh liệt. Không gian trống rỗng ấy ngập tràn sức sống, là nơi để cội nguồn, Thượng đế tuôn trào qua đó.

Chương 10. Hợp nhất với toàn bộ Sự sống.

Ẩn dưới dáng vẻ bên ngoài, mọi thứ không chỉ kết nối với nhau mà còn kết nối với Cội nguồn của sự sống. Ngay cả một hòn đá, và dễ hơn nữa là một bông hoa, một con chim, có thể cho bạn thấy con đường trở về với Thượng đế, với Cội nguồn, với bản thể nguyên thủy của bạn. Khi bạn nhìn vào, hay nắm lấy nó và để nó tồn tại mà không dán nhãn (bằng ngôn từ hoặc thái độ), bạn sẽ thấy kinh ngạc. Nét tinh túy của chúng âm thầm truyền tải đến bạn và phản ánh bản chất con người bạn.

Tại sao bản ngã thích đóng vai trò? Tất cả đều xuất phát từ một giả định, một sai lầm cơ bản, một ý nghĩ vô minh. Ý nghĩ đó có thể là “Tôi chưa đầy đủ, chưa toàn vẹn”, ý nghĩ tiếp theo có thể là “Do đó tôi phải đóng vai trò này để có thể có được những gì mình mong muốn, để tôi hoàn thiện con người mình”, hay “Tôi cần đạt được nhiều hơn để có thể trở nên tốt hơn nữa”. Nhưng bạn không thể hơn chính bạn bởi bì bên dưới “lớp vỏ” hình hài, bạn là một với sự sống. Về hình thức, bạn đang và sẽ luôn thua kém hơn một số người và vượt trội hơn một số người khác. Còn về bản chất, bạn không thua kém hơn hay vượt trội hơn bất kỳ ai. Lòng tự trọng và khiêm tốn đích thực phát triển khi bạn nhận ra điều đó. Dưới con mắt của cái tôi, lòng tự trọng và khiêm tốn trái ngược nhau; nhưng trên thực tế chúng là một và như nhau.

“Tôi” có thể là gì khi tách biệt khỏi sự sống? Điều đó hoàn toàn không thể xảy ra. Vì thế không có cái gì như là “Sự sống của tôi” và “Tôi không có sự sống”. Tôi là sự sống. Tôi và sự sống là một. Không thể nào khác được. Vậy làm sao tôi có thể mất đi sự sống của mình? Làm sao tôi mất đi cái gì đó mà ngay từ đầu mình không hề có? Làm sao tôi có thể mất đi cái gì đó là Tôi? Điều đó là không thể.

Chân lý không thể tách rời với bản chất đích thực của bạn. Đúng vậy, bạn chính là Chân lý. Chúa Jesus muốn truyền tải điều quan trọng này khi Ngài nói “Ta là con đường, là chân lý và là sự sống”. Những lời này nếu được hiểu đúng sẽ là một trong những gợi ý về Chân lý mạnh mẽ và trực tiếp nhất. Trên thực tế, Chúa Jesus để cập đến cái Tôi tồn tại sâu thẳm bên trong, tức nhân dáng nguyên thủy của mọi người, của mọi hình thức sống. Một số nhà huyền học Kito giáo gọi đó là Chúa trong lòng; Phật tử gọi đó là Phật tánh; với người theo đạo Hindu, đó là Atman, Đại ngã, Thượng đế vĩnh hằng. Khi bạn liên hệ với chiều kích ấy trong bản thân mình – và xem nó là trạng thái tự nhiên của bạn, chứ chẳng phải thành tựu phi thường gì – mọi hành động và mối quan hệ của bạn sẽ phản ánh tính thống nhất với sự sống. Đây chính là tình yêu.

Chấp nhận những điều tốt đẹp vốn có trong cuộc sống là nền tảng cho sự sung túc.

Nguồn gốc của sự sung túc không nằm bên ngoài bạn. Hãy bắt đầu bằng cách nhìn vào sự dồi dào, dư dật ở xung quanh. Nhìn vào sức sống đang căng tràn muôn nới – Những tia sáng mặt trời ôm ấp làn da, những bông hoa tỏa hương khỏe sắc rực rỡ, cảm giác khi cắn vào quả mọng nước, hay ướt sũng trong cơn mưa rào… Sức sống căng đầy trong mỗi bước đi. Sự sung túc quanh bạn đánh thức sự sung túc ngủ yên bên trong, rồi để cho nó tuôn trào. Khi bạn mỉm cười với một người lạ, một dòng năng lượng tuôn ra. Bạn trở thành người cho đi. Hãy thường xuyên tự hỏi “Mình có thể cho đi điều gì?”. “Trong hoàn cảnh này, mình có thể giúp đỡ bằng cách nào?”. Bạn không cần phải sở hữu bất cứ cái gì để cảm thấy sung túc. Nếu bạn thường xuyên cảm thấy sung túc, mọi vật chắc chắn sẽ đến với bạn. Sự sung túc chỉ đến với những người đã có nó trong tay.

Cây non không hề mong muốn bất cứ điều gì bởi vì nó thuộc về tổng thể, và tổng thể hành động thông qua nó. Chúa Jesus từng nói: “Hãy ngắm những đóa hoa huệ ngoài đồng kia, xem chúng mọc lên thế nào. Chúng chẳng làm việc khó nhọc, cũng không kéo chỉ; thế nhưng ngay cả vua Solomon dù sang trọng đến đâu, cũng không được mặc đẹp như một bông hoa nào trong số những bông hoa ấy”. Có thể nói rằng tổng thể – tức sự sống – muốn cây non trở thành cây trưởng thành, nhưng cây non không xem bản thân nó tách biệt với sự sống và do đó không muốn gì cho bản thân nó cả. Cây non là một với điều mà sự sống mong muốn. Đó là lý do tại sao nó không hề lo lắng hay căng thẳng. Và nếu phải chết non, nó sẽ ra đi một cách dễ dàng. Nó sẵn sàng dâng nộp cho cái chết cũng như sẵn sàng dâng nộp cho sự sống. Nó cảm nhận, dù mờ mịt, sự bén rễ của mình trong sự sống vĩnh hằng.

Bất cứ khi nào sự mất mát tang thương diễn ra, hoặc là bạn kháng cự hoặc là bạn nhẫn nhịn. Một số người trở nên cay đắng hay oán hận sâu sắc; những người khác thì trở nên giàu lòng trắc ẩn, sáng suốt và đầy tình thương. Kháng cự là do nội tâm bạn co lại, do “lớp vỏ” cái tôi cứng lại, bạn khép mình lại. Còn nhẫn nhịn nghĩa là bạn chấp nhận cái tồn tại, bạn cởi mở với sự sống.

Khi bạn nhẫn nhịn, khi bạn dâng nộp, một chiều ý thức mới mở ra. Nếu cần phải hành động, hành động của bạn sẽ liên kết với tổng thể và được trí tuệ sáng tạo, tức là ý thức hỗ trợ. Hoàn cảnh và con người khi đó trở nên hữu ích, sẵn sàng hợp tác. Nếu không thể hành động, bạn nghỉ ngơi trong sự yên bình và tĩnh tại nội tâm đến cùng với sự dâng nộp. Bạn nghỉ ngơi trong lòng Thượng đế.

Khi ta không còn nhầm lẫn giữa Tôi là ai với hình tướng tạm thời, khi đó cái vô hạn và vĩnh hằng – tức Thượng đế – có thể bộc lộ qua ta và hướng dẫn cho ta. Cội nguồn Thiêng liêng ấy giải phóng ta khỏi sự lệ thuộc vào hình tướng. Tuy nhiên, sự nhận biết đơn thuần bằng lý trí hay niềm tin rằng “Tôi không phải là hình tướng này” thì chẳng hề có tác dụng. Câu hỏi quan trọng là: Vào lúc này, tôi có thể cảm nhận sự hiện diện của không gian nội tâm hay không, mà thật ra nghĩa là tôi có thể cảm nhận sự hiện diện của chính mình hay không?

Hãy tự hỏi bản thân: “Tôi có nhận thức được sự việc đang diễn ra ngay lúc này, nhận ra không gian nội tâm vô tận, sống động mà trong đó mọi sự diễn ra?”

Nếu bình an thật sự là điều bạn muốn, bạn sẽ chọn bình an. Nếu cảm giác an bình quan trọng đối với bạn hơn bất cứ điều gì khác, và nếu bạn thực sự biết bạn là thực thể tâm linh, bạn sẽ tiếp tục không phản ứng và hoàn toàn tỉnh táo khi đương đầu với con người hoặc hoàn cảnh đầy thử thách. Bạn sẽ ngay lập tức chấp nhận hoàn cảnh và thống nhất với hoàn cảnh thay vì tách rời bản thân. Khi đó, một lời phản hồi sẽ xuất hiện từ sự tỉnh táo ấy: Bạn là ý thức, chứ không phải là cái tôi nhỏ bé như bạn từng nghĩ. Lời phản hồi ấy sẽ mạnh mẽ, hiệu quả và không biến bất cứ ai hay hoàn cảnh nào trở thành kẻ thù.

Là một với khoảnh khắc Hiện tại không có nghĩa là bạn không còn khởi xướng sự thay đổi hay không thể hành động, mà động lực thực hiện hành động xuất phát từ một cấp độ sâu sắc hơn, chứ không phải từ sự mong muốn hay sợ hãi của bản ngã. Hòa hợp với khoảnh khắc Hiện tại mở ra ý thức cho bạn và dẫn đến hòa hợp tổng thể – Khoảnh khắc Hiện tại là một phần của tổng thể. Tổng thể, tức sự sống, khi đó hành động thông qua bạn.

Sự sống sẽ cho bạn bất cứ trải nghiệm nào có ích nhất cho sự tiến hóa của ý thức. Làm thế nào để biết đây là trải nghiệm mà bạn cần? Bởi vì đây là trải nghiệm bạn đang có ngay lúc này.

Ngay bây giờ, làm thế nào để thấy bình an? Bằng cách hòa nhã với khoảnh khắc Hiện tại. Khoảnh khắc Hiện tại là “sàn đấu” mà trong đó trò chơi sự sống diễn ra. Một khi bạn đã làm hòa với khoảnh khắc Hiện tại, hãy nhìn những gì xảy ra, những gì bạn có thể thực hiện hoặc chọn lựa thực hiện, hay đúng hơn là những gì sự sống thực hiện thông qua bạn.

Bí mật của nghệ thuật sống, bí quyết của mọi thành công và hạnh phúc là: Thống nhất với sự sống. Thống nhất với sự sống là thống nhất với Hiện tại. Khi đó bạn nhận ra mình không sống cuộc sống của mình, mà là sự sống đang sống trong bạn. Sự sống là vũ công, còn bạn là điệu nhảy.

Thượng đế là sự sống duy nhất vượt thoát khỏi hình tướng. Tình yêu hàm chứa hai mặt: người yêu và người được yêu – chủ thể và đối tượng. Vì thế tình yêu là sự thừa nhận tính thống nhất trong thế giới nhị nguyên. Đây là sự ra đời của Thượng đế trong thế giới hình tướng. Tình yêu giúp cho thế giời trở nên bớt trần tục, bớt u mê, và trong suốt hơn để được ánh sáng ý thức soi chiếu.

Về Tác Giả

Eckhart Tolle là một trong những bậc thầy số một thế giới trong lĩnh vực tâm linh. Sau khi tốt nghiệp Đại học Luân Đôn, ông trở thành nhà nghiên cứu tại Đại học Cambridge. Năm hai mươi chín tuổi, một sự chuyển hóa tâm linh sâu sắc và đột ngột đã làm thay đổi hoàn toàn những gì ông từng nghĩ về chính mình và cuộc đời. Từ đó ông dành hết tâm sức để tìm hiểu, vận dụng và đào sâu thêm vào sự chuyển hóa này.

Trong những bài thuyết giảng trên khắp thế giới, ông truyền đạt một thông điệp rất giản dị nhưng sâu sắc và bất tử của các bậc giác ngộ xưa nay, rằng: Có một con đường thoát khổ và một phương pháp thực tập để tìm lại được niềm an lạc có sẵn trong mỗi người.

❁ ❁ ❁

Đọc thêm: Các bài viết của Eckhart Tolle
Ảnh: Will van Wingerden on Unsplash