Ta là cái đó [47 – 53] – Biết là tự do

47. Quan sát tâm ông

Hỏi: Trong khi tìm kiếm cái thiết yếu một người nhận ra ngay mình không đủ khả năng, và thấy cần phải có người hướng dẫn hay một đạo sư. Điều này hàm ý một hình thức kỷ luật nào đó vì người môn đồ được mong đợi phải tin tưởng người hướng dẫn, và hoàn toàn làm theo sự khuyên bảo và chỉ giáo của người đó. Tuy nhiên những thúc bách và sức ép của xã hội quá lớn, những ham muốn và lo sợ cá nhân quá mạnh, nên yếu tố cần thiết cho sự tuân hành – tức là sự hồn nhiên của tâm và ý chí – không thể sẵn sàng. Làm thế nào để tạo được sự quân bình giữa sự cần thiết phải có một đạo sư, và sự khó khăn trong việc tuân theo vị đạo sư một cách hoàn toàn?

Maharaj: Cái gì được làm dưới sức ép của xã hội và hoàn cảnh thì không quan trọng lắm, vì nó gần như máy móc, và thuần phản ứng đối với các tác động. Chỉ cần điềm nhiên quan sát chính mình để tự tách ly với những gì đang xảy ra là đủ. Những hành động không chú ý, vô minh, có thể cộng thêm vào nghiệp của người tạo tác, ngoài ra thì chẳng có gì quan trọng. Vị đạo sư chỉ yêu cầu một điều duy nhất: sự trong sáng và tính mãnh liệt của mục đích, ý thức trách nhiệm với chính mình. Phải đặt câu hỏi về thực thể của thế giới. Xét cho cùng, ai là Đạo sư? Người nào chứng được cảnh giới trong đó không có thế giới mà cũng chẳng có ý tưởng về thế giới thì người đó là Vô Thượng Sư.

Tìm ra vị Đạo sư Vô thượng đó có nghĩa là đạt đến trạng thái trong đó tưởng tượng không còn bị ngộ nhận là thực tại. Xin hiểu cho rằng Đạo sư tiêu biểu cho thực tại, cho chân lý, cho hiện hữu. Đạo sư là người hiện thực trong ý nghĩa cao nhất của từ ngữ này. Đạo sư không thể và sẽ không chấp nhận tâm cùng những trò lừa gạt của nó. Đạo sư đến để đưa ông đến với cái thật, đừng mong đợi Đạo sư làm bất cứ gì khác.

Vị Đạo sư theo ý nghĩ của ông – tức là người cho ông kiến thức và chỉ thị – thì không phải là một chân sư. Chân sư là người biết cái thật, bên ngoài sự hào nhoáng của mọi hình tướng. Đối với chân sư thì những câu hỏi của ông về sự tuân hành và kỷ luật đều vô nghĩa, vì trong cái nhìn của chân sư con người mà ông cho là ông không tồn tại. Những câu hỏi của ông là về một con người không tồn tại. Cái gì tồn tại với ông thì không tồn tại với chân sư. Cái mà ông cho là đương nhiên thì chân sư phủ nhận hoàn toàn. Chân sư muốn ông thấy chính ông như chân sư thấy ông. Lúc đó ông chẳng cần đến một Đạo sư để vâng lời và đi theo, vì ông sẽ vâng lời và đi theo thực tại của chính ông. Hãy nhận ra rằng bất cứ gì ông nghĩ là ông chỉ là một giòng các sự kiện, và trong khi mọi thứ đang diễn ra, đến và đi, thì chỉ có ông hiện hữu – cái bất biến giữa những cái thay đổi, sự tự chứng trong số những suy diễn. Hãy tách cái được quan sát ra khỏi người quan sát, và từ bỏ những nhận dạng sai lầm.

H: Thể xác của một người lúc đó sẽ như thế nào?

M: Bao giờ còn khỏe mạnh thì ông còn sống.

H: Cuộc sống bất động bên trong này không ảnh hưởng đến sức khỏe?

M: Thân xác ông chỉ là thực phẩm chuyển hóa. Thức ăn của ông thế nào, thô hay tế, thì sức khỏe của ông thế ấy.

H: Chuyện gì sẽ xảy ra với bản năng tình dục? Làm sao có thể tiết chế được nó?

M: Tình dục chỉ là một thói quen được huân tập. Vượt ra khỏi nó. Chừng nào còn chú trọng đến thân xác thì ông còn ở trong sự kiềm tỏa của ăn uống và tình dục, sợ hãi và cái chết. Hãy tìm ra chính ông và giải thoát.

48. Biết là tự do

Hỏi: Tôi ở tịnh xá Sri Ramanashram đến. Tôi tu tập ở đó bảy tháng nay.

Maharaj: Lúc ở tịnh xá, ông đã thực hành những gì?

H: Tôi cố gắng tập trung vào câu “Ta là ai?”

M: Ông thực hành như thế nào? Niệm thành tiếng?

H: Vào những lúc rảnh rỗi trong ngày. Có khi tôi niệm thành tiếng “Ta là ai?” “Ta là, nhưng Ta là ai?” hoặc có khi tôi niệm thầm trong tâm. Thỉnh thoảng tôi vẫn có những cảm xúc dễ chịu, hoặc thể nhập vào những trạng thái an lạc trong tĩnh lặng. Về tổng thể, tôi tìm cách im lặng và cảm nhận, thay vì cố tìm kiếm kinh nghiệm.

M: Ông đã thật sự chứng nghiệm những gì khi ở trong chánh định?

H: Một cảm giác tĩnh lặng bên trong, an ổn và im lặng.

M: Thế ông có để ý thấy ông trở nên vô thức?

H: Có, thỉnh thoảng và tình trạng vô thức chỉ xảy ra rất ngắn. Ngoài ra, tôi ở trong trạng thái tĩnh lặng, bên ngoài lẫn bên trong.

M: Đó là loại tĩnh lặng gì? Một trạng thái giống như ngủ sâu những luôn biết, trạng thái ngủ tỉnh thức?

H: Vâng, ngủ tỉnh thức – Jagrit-Sushypti.

M: Điều chính yếu là không còn những cảm xúc tiêu cực – tham ái, lo sợ, vân vân, “sáu kẻ thù” của tâm. Một khi tâm không còn những cảm xúc như thế, những gì còn lại sẽ đến một cách dễ dàng. Cũng như quần áo ngâm trong nước xà phòng sẽ trở nên sạch thì tâm sẽ được thanh tẩy trong giòng cảm xúc thanh tịnh.

Khi ngồi tĩnh lặng và quan sát chính ông, đủ mọi thứ sẽ nổi lên trên bề mặt. Đừng động đến chúng, đừng phản ứng lại chúng; chúng tự đến và tự đi. Điều quan trọng nhất vẫn là sự tỉnh thức, hoàn toàn biết rõ chính Ta, hay đúng hơn là tâm ta.

H: Ông nói “chính ta” có nghĩa là cái ta hằng ngày?

M: Phải, con người, chỉ con người mới có thể quan sát được từ bên ngoài. Người quan sát ở bên ngoài sự quan sát. Cái có thể quan sát được thì không phải là cái Ta thật.

H: Bằng cách lùi lại liên tục, tôi luôn luôn có thể quan sát người quan sát.

M: Ông chỉ có thể quan sát sự quan sát, nhưng ông không thể quan sát người quan sát. Ông biết ông là người quan sát tối hậu bằng trực giác, chứ không phải thông qua một tiến trình lý luận dựa vào sự quan sát. Ông là cái ông là, nhưng ông chỉ biết cái mà ông không là. Cái Ta được biết như sự hiện hữu, cái không phải là Ta được biết như cái nhất thời. Nhưng trong thực tế tất cả đều ở trong tâm. Cái được quan sát, sự quan sát và người quan sát đều là những cơ cấu của tâm. Chỉ riêng cái Ta hiện hữu.

H: Tại sao tâm lại tạo ra những phân chia này?

M: Phân chia và phân biệt hóa đều thuộc về bản chất của tâm. Chẳng có gì tai hại trong sự phân chia. Nhưng sự tách biệt đi ngược lại với thực tế. Sự vật và con người khác nhau, nhưng không tách biệt nhau. Thiên nhiên là một, thực tại là một. Có những sự trái ngược nhưng không có sự chống đối.

H: Tôi nhận thấy về bản chất, tôi rất hiếu động. Ở đây tôi được khuyên là tránh hoạt động. Càng tìm cách bất động thì sự thôi thúc phải làm một cái gì đó lại càng trở nên mãnh liệt hơn. Điều này không những làm tôi hiếu động bên ngoài, mà còn khiến tôi giằng co xung đột bên trong để là cái, mà theo bản chất, không phải là tôi. Có phương cách nào đối trị sự thôi thúc phải làm một việc gì đó?

M: Giữa làm việc và thuần hoạt động có một sự khác biệt. Toàn thể giới tự nhiên làm việc. Làm việc là tự nhiên, tự nhiên là làm việc. Trái lại, hoạt động dựa vào ước muốn và lo sợ, dựa vào sự mong muốn chiếm hữu và hưởng thụ, dựa vào nỗi lo sợ bị đau đớn và diệt vong. Làm việc là bởi tất cả cho tất cả, còn hoạt động là bởi chính mình và cho chính mình.

H: Có sự đối trị nào cho hoạt động?

M: Chỉ cần quan sát nó, và nó sẽ tự chấm dứt. Hãy vận dụng mọi cơ hội để tự nhắc nhớ rằng ông đang bị ràng buộc, rằng bất cứ gì xảy ra cho ông là vì có sự tồn tại thân xác của ông. Ước muốn, sợ hãi, phiền trược, sự vui sướng không thể xảy ra nếu không có ông để chúng xảy ra. Do đó, bất cứ gì xảy ra đều nhắm (point) vào sự tồn tại của ông như là một trung tâm nhận thức. Đừng bận tâm đến những vật nhắm (pointers), mà biết rõ chúng nhắm vào cái gì. Điều này rất đơn giản, nhưng cần phải thực hành. Điều quan trọng là sự kiên trì mà ông cần phải có để tiếp tục quay lại với chính ông.

H: Mọi người đều có ý thức, nhưng không phải ai cũng biết.

M: Đừng nói: “Mọi người đều có ý thức,” mà nói: “Có ý thức,” trong đó mọi cái xuất hiện và biến mất. Tâm của chúng ta chỉ là những đợt sóng trong đại dương ý thức. Là sóng thì chúng đến và đi. Là đại dương thì chúng bao là và vĩnh cửu. Hãy biết rõ chính ông là đại dương bao la và vĩnh cửu, cội nguồn của mọi sự sống. Dĩ nhiên những gì Ta nói chỉ là ẩn dụ. Thực tại ở ngoài mọi mô tả. Ông chỉ có thể biết nó bằng cách là nó.

H: Liệu sự tìm kiếm thực tại có đáng để chuốc lấy phiền trược?

M: Không có thực tại thì tất cả đều là phiền trược. Nếu muốn sống một cách lành mạnh, sáng tạo vui sướng, và giầu có vô tận để chia sẻ thì hãy tìm cái ông là.

Trong khi tâm ở trong thân, và ý thức ở trong tâm, thì tánh biết hoàn toàn tự do. Thân có những đòi hỏi của thân, tâm có những đau khổ và lạc thú của tâm. Tánh biết thì vô tư và bất di bất dịch. Tánh biết thì linh hoạt, tĩnh lặng, an lạc, tỉnh thức và vô ưu, vô tham ái và vô úy. Hãy quán nó là chính sự hiện hữu đích thực của ông, và tìm cách là nó trong cuộc sống hàng ngày, rồi ông sẽ nhận ra tánh biết trong sự viên mãn của nó.

Tâm chú ý đến những gì xảy ra, còn tánh biết chú ý đến tâm. Đứa trẻ mải mê với món đồ chơi, bà mẹ chăm chú nhìn đứa con, mà không nhìn món đồ chơi.

Bằng cách quan sát không mệt mỏi, Ta trở nên hoàn toàn rỗng rang, và với sự rỗng rang đó tất cả đã trở lại với Ta, ngoại trừ tâm. Ta nhận ra mình đã đánh mất tâm vĩnh viễn.

H: Trong lúc đang nói chuyện với chúng tôi như bây giờ, ông vô thức?

M: Ta không ý thức mà cũng chẳng vô thức. Ta ở ngoài tâm cùng với vô số những trạng thái và điều kiện của nó. Mọi khác biệt đều do tâm tạo ra và chỉ áp dụng cho tâm. Ta là tự thân của Ý thức thuần túy, tánh biết nguyên vẹn của tất cả những gì hiện hữu. Ta ở trong trạng thái thật hơn trạng thái của ông. Ta không hề bị rối trí bởi những khác biệt và phân chia mà những khác biệt và phân chia đó cấu thành một con người. Bao giờ thân xác này còn thì nó vẫn có những nhu cầu như mọi thân xác khác, nhưng diễn tiến tâm lý của Ta đã chấm dứt.

H: Nhưng ông hành sử như một người suy nghĩ.

M: Tại sao lại không? Nhưng sự suy nghĩ của Ta, cũng như sự tiêu hóa, thì vô thức và có chủ đích.

H: Nếu sự suy nghĩ của ông là vô thức, làm sao ông biết điều ông suy nghĩ là đúng?

H: Sự tìm kiếm rồi sẽ kết thúc nhưng người tìm kiếm vẫn còn.

M: Không phải, người tìm kiếm sẽ biến mất, sự tìm kiếm vẫn còn. Sự tìm kiếm chính là thực tại tối hậu và phi thời.

H: Tìm kiếm có nghĩa là vắng thiếu, mong cầu, không trọn vẹn, và không toàn hảo.

M: Không phải, nó có nghĩa là phủ nhận và từ khước cái không trọn vẹn và cái không toàn hảo. Sự tìm kiếm thực tại chính nó là động thái của thực tại. Về một phương diện, tất cả mọi sự tìm kiếm đều vì hạnh phúc chơn thật, hay hạnh phúc của cái chơn thật. Nhưng ở đây chúng ta muốn nói tìm kiếm là tìm kiếm chính mình, nguồn gốc của ý thức, ánh sáng bên ngoài tâm. Sự tìm kiếm không bao giờ ngừng, vì vậy sự khao khát những cái khác phải chấm dứt thì sự tiến bộ thực sự mới có thể xảy ra.

Một người cần phải hiểu rằng sự tìm kiếm thực tại, hay Thượng đế, hay Đạo sư, và sự tìm kiếm cái Ta là một; khi một cái được tìm ra thì tất cả đều được tìm ra. Khi “Ta hiện hữu”, và “Thượng đế hiện hữu” không còn phân biệt được trong tâm ông thì một cái gì đó sẽ xảy ra và ông sẽ biết – không chút nghi hoặc – rằng Thượng đế hiện hữu vì ông hiện hữu, ông hiện hữu vì Thượng đế hiện hữu. Hai là một.

H: Tất cả đều do tiền định, vậy sự tự giác ngộ chính mình có do tiền định? Hay ít ra chúng ta cũng được tự do?

M: Định mệnh chỉ áp dụng cho danh xưng và hình tướng. Nếu ông không phải thân hay tâm thì định mệnh không thể khống chế được ông. Ông hoàn toàn tự do. Cái ly bị điều kiện hóa bởi hình dáng, vật liệu, sự sử dụng, vân vân, nhưng khoảng không trong cái ly thì hoàn toàn tự do. Khoảng không ngẫu nhiên ở trong cái ly chỉ khi nào nó được nhìn trong sự tương quan với cái ly, ngoài ra nó chỉ là khoảng không. Chừng nào còn có thân xác thì ông có vẻ là ở trong thân xác. Nếu không có thân xác thì không phải ông lìa khỏi thân xác, mà ông chỉ hiện hữu.

Ngay cả định mệnh cũng chỉ là một ý tưởng. Ngôn từ có thể được sắp xếp với nhau bằng rất nhiều cách. Những phát biểu thì khác nhau, nhưng liệu chúng có tạo rat hay đổi nào trong thực tế? Không biết bao lý thuyết đã được nghĩ ra để giải thích vạn vật – tất cả đều có vẻ hợp lý, nhưng chẳng lý thuyết nào là đúng thật. Khi lái một chiếc xe, ông bị chi phối bởi các định luật cơ học và hóa học, bước ra khỏi xe ông ở trong ảnh hưởng của các định luật sinh lý và sinh hóa.

H: Thiền là gì và những công năng của nó?

H: Vì sao ông ngồi đây tiếp chuyện những người đến gặp ông? Điều gì thúc đẩy ông?

M: Chẳng có gì thúc đẩy. Ông cho rằng Ta phải có một lý do nào đó. Ta không ngồi đây, mà cũng không nói chuyện, chẳng cần phải tìm kiếm nguyên do. Đừng lầm Ta với thân xác. Ta chẳng có việc gì để làm, nhiệm vụ nào để thi hành. Phần đó của Ta – ông có thể gọi là Thượng đế – chăm lo cho thế giới. Thế giới này của ông – cái thế giới rất cần được chăm sóc – đang sống và chuyển động trong tâm ông. Hãy vào sâu trong nó, ông sẽ tìm ra những câu trả lời, và chỉ ở trong đó mà thôi. Ông chờ mong những câu trả lời từ nơi nào khác đến? Liệu có gì tồn tại bên ngoài ý thức của ông?

H: Có thể có cái tồn tại mà chẳng cần tôi biết hay không biết.

M: Sự tồn tại đó là sự tồn tại gì? Liệu hiện hữu có thể tách rời khỏi biết? Tất cả hiện hữu, cũng như tất cả cái biết đều liên quan đến ông. Một vật hiện hữu bởi vì ông biết nó, hoặc trong kinh nghiệm của ông hoặc trong sự hiện hữu của ông. Thân và tâm ông tồn tại chừng nào mà ông còn tin như thế. Ngừng nghĩ rằng chúng là của ông thì chúng biến mất. Bằng mọi cách cứ để thân và tâm ông hành hoạt, nhưng đừng để chúng hạn chế ông. Nếu nhận ra những cái không toàn hảo, cứ tiếp tục chú ý đến chúng; chính sự chú ý của ông đối với chúng sẽ đặt trái tim và tâm thức của ông vào đúng chỗ.

H: Liệu tôi có thể chữa khỏi một căn bệnh hiểm nghèo chỉ bằng cách nhận biết nó?

M: Hãy nhận biết tổng thể của nó, chứ không phải là những triệu chứng bên ngoài. Mọi bệnh tật đều sinh khởi từ tâm. Điều trị tâm trước bằng cách nhận dạng và loại trừ tất cả những ý nghĩ và cảm xúc sai lầm. Tiếp tục sống và làm việc bất kể bệnh tật, đừng bận tâm đến nó. Một khi đã loại trừ được nguyên nhân thì hậu quả chắc chắn sẽ ra đi.

Người ta trở thành cái mà họ tin rằng họ là. Hãy từ bỏ tất cả ý nghĩ về chính ông, và ông sẽ nhận ra ông chính là nhân chứng thuần túy, ở bên ngoài tất cả những gì có thể xảy ra với thân hay tâm.

H: Nếu tôi trở thành bất cứ gì tôi nghĩ chính tôi là, và tôi nghĩ rằng tôi là Thực tại Tối thượng, như thế không phải Thực tại Tối thượng của tôi cũng chỉ là một ý tưởng?

M: Cứ đạt đến trạng thái đó đi, rồi hãy đặt câu hỏi.

49. Tâm tạo ra bất an

Hỏi: Nhiều người đến gặp ông để vấn giáo. Làm sao ông biết cách trả lời?

Một lần nữa ông lại đồng hóa mình với tâm, trong trường hợp này là một cái tâm đạo đức và có thể là gương mẫu về mọi phương diện. Bao giờ còn thấy có sự khác biệt dù chỉ là nhỏ nhoi thì ông còn xa lạ với thực tại. Ông đang ở trên bình diện của tâm. Khi nào cái “Ta là chính ta” ra đi, thì cái “Ta là tất cả” đến. Khi cái “Ta là tất cả” đi, cái “Ta là” đến. Khi ngay cả cái “Ta là” ra đi, thì chỉ riêng thực tại là, và trong đó mỗi một cái “Ta là” đều được gìn giữ và tôn vinh. Đa dạng nhưng không tách biệt là cái tối hậu mà tâm có thể chạm đến. Bên ngoài cái đó mọi hoạt động chấm dứt, vì trong đó mọi cứu cánh đã đạt được và mọi mục đích đã hoàn thành.

H: Một khi đã đạt được Trạng thái Tối hậu có thể nào chia sẻ nó với người khác?

M: Trạng thái Tối hậu là cái chung, ở đây và bây giờ, trong đó mọi người đều đã chia sẻ. Nó là trạng thái của hiện hữu – biết và thích. Ai mà không thích hiện hữu, hay không biết sự tồn tại của chính mình? Nhưng chúng ta không biết lợi dụng niềm vui sướng vì biết này, chúng ta không vào sâu trong nó và thanh lọc tất cả những gì không thuộc về nó. Công việc tự thanh lọc nội tâm, tẩy uế cái Psyche này là vô cùng thiết yếu. Cũng như một hạt bụi lọt vào mắt làm cho mắt sưng lên và xóa nhòa cả thế giới, thì cái ý tưởng sai lầm “Ta là thân-tâm” là nguyên nhân của lòng vị kỷ, và ngăn che vũ trụ. Chống lại với ý thức cho rằng mình là một con người hữu hạn và riêng biệt chỉ là chuyện vô ích, nếu mọi gốc rễ của nó không được đánh bật lên và phơi bày. Lòng vị kỷ bám rễ trong những ý tưởng sai lầm về chính mình. Làm cho tâm trong sáng chính là Yoga.

50. Biết rõ chính mình là nhân chứng

Hỏi: Ông có bảo rằng tôi có thể được xét dưới ba phương diện: Nhân – Vyakti, Siêu nhân – VyakTa, và Phi-nhân – AvyakTa. Phi-nhân là vũ trụ và cái “Ta” thật thuần túy; siêu-nhân là ảnh phản chiếu của cái “Ta” thật thuần túy trong ý thức, thành cái “Ta hiện hữu”; nhân – con người – là tổng thể các diễn tiến vật lý và sinh lực. Trong giới hạn nhỏ hẹp của khoảnh khắc hiện tại, cái siêu nhân biết con người – cả trong không gian và thời gian – không phải chỉ một con người, mà là một chuỗi dài những con người được xâu kết với nhau bởi sợi dây nghiệp. Nhân chứng cũng như sự tích lũy của những kinh nghiệm đã được huân tập, nền tảng của ký ức, và sự nối kết – Sutratma – đều vô cùng thiết yếu. Cá tính con người là do cuộc sống tạo nên và định hình từ kiếp này sang kiếp khác. Vũ trụ ở ngoài mọi danh xưng và hình tướng, bên ngoài ý thức và cá tính; vũ trụ là sự hiện hữu của ý thức vô ngã thuần túy. Tôi lập lại quan điểm của ông có đúng không?

Maharaj: Trên bình diện của tâm thì đúng. Bên ngoài tâm ngôn từ không thể áp dụng.

H: Tôi hiểu được rằng con người chỉ là một cơ cấu tâm lý, một danh từ tập thể để chỉ một tập hợp các ký ức và thói quen. Còn kẻ biết con người, tức là trung tâm nhân chứng, cũng thuộc về tâm?

M: Con người cần một chỗ dựa, một thân xác để đồng hóa với, cũng như mầu sắc cần một bề mặt để xuất hiện trên đó. Hành vi thấy mầu sắc không tùy thuộc mầu sắc – nó luôn luôn như thế đối với mọi mầu sắc. Một người cần có mắt để thấy mầu sắc. Mầu sắc có nhiều nhưng mắt thấy chỉ có một. Phi nhân cũng giống như ánh sáng trong mầu sắc và trong mắt thấy, đơn giản, duy nhất, không thể phân chia và không thể nhận thức được, ngoại trừ qua những thể hiện của nó. Không phải là không thể biết, mà không thể nhận thức được, không thể xác minh, và không thể tách rời. Không phải vật mà cũng không phải tâm, không phải khách quan mà cũng không phải chủ quan; nó là gốc rễ của vật và cội nguồn của ý thức. Vượt ngoài sinh tử, nó là Sự sống dung nhiếp tất cả, và loại trừ tất cả, trong nó sinh tức tử và tử tức sinh.

H: Cái Tuyệt đối hay Sự sống mà ông nói là chơn thật, hay chỉ là một lý thuyết thuần túy để che đậy sự vô minh của con người?

M: Cả hai. Đối với tâm nó là một lý thuyết; trong chính nó thì nó là thực tại. Nó chính là thực tại trong sự loại trừ cái giả một cách tự phát và rốt ráo. Ánh sáng hủy diệt bóng tối bằng chính sự hiện diện của nó, cái tuyệt đối hủy diệt cái tưởng tượng cũng như thế. Thấy được tất cả kiến thức chỉ là một hình thức của vô minh thì chính đó là một động thái của thực tại. Nhân chứng không phải là một con người. Con người xuất hiện khi có một chỗ dựa cho nó – một cơ thể, một thân xác. Trong con người cái tuyệt đối được phản ánh như tánh biết. Thấy biết thuần túy trở nên thấy biết chính mình.

Khi có cái Ta, thấy biết cái Ta chính là hành vi nhân chứng. Khi không có cái Ta để chứng kiến thì cũng không có hành vi nhân chứng. Tất cả rất đơn giản, chỉ có sự có mặt của con người là tạo ra phức tạp. Thấy được không có gì là một con người riêng biệt một cách thường hằng thì tất cả trở nên rõ ràng. Tánh biết – tâm – vật, là một thực tại duy nhất gồm hai phương diện động và tịnh, và ba thuộc tính: Quán tính, năng lượng và sự hòa hợp.

H: Cái gì có trước – ý thức hay tánh biết?

Trong thực tại không có gì xảy ra. Trên màn ảnh tâm, định mệnh không ngừng phóng chiếu lên đó những hình ảnh của chính nó, cùng với ký ức của những lần phóng chiếu trước kia, và như thế ảo ảnh không ngừng đổi mới chính nó. Các hình ảnh xuất hiện rồi biến đi – ánh sáng bị ngăn che bởi vô minh. Hãy nhìn thấy ánh sáng và đừng để ý đến hình ảnh.

H: Thật là một cách nhìn chai đá về sự vật! Người ta chém giết lẫn nhau, còn ông ngồi đây nói chuyện phim ảnh.

M: Bằng mọi cách hãy xông vào để được giết, nếu đó là điều ông nghĩ ông phải làm. Hay, thậm chí nhúng tay vào cuộc chém giết, nếu ông cho đó là nhiệm vụ của ông. Nhưng đó không phải là cách chấm dứt sự tàn ác. Tàn ác là sự hôi thối của một cái tâm bệnh hoạn. Hãy tu sửa lại tâm để nó không còn phóng chiếu những hình ảnh méo mó và xấu xa.

H: Tôi hiểu được những gì ông nói, nhưng về cảm xúc thì tôi không thể chấp nhận. Cái nhân sinh quan thuần lý tưởng này làm cho tôi vô cùng ghê tởm. Tôi không thể nào nghĩ rằng chính tôi thường xuyên ở trong trạng thái chiêm bao.

M: Làm sao ông có thể thường xuyên chỉ ở trong một trạng thái được tạo ra bởi một thân xác vô thường? Sự hiểu biết sai lầm dựa vào ý tưởng ông là thân xác. Hãy xem xét cái ý tưởng đó, thấy được những mâu thuẫn nội tại của nó. Hãy nhận ra sự tồn tại hiện nay của ông giống như một trận mưa các đốm sáng, mỗi đốm sáng kéo dài khoảng vài giây, và trận mưa thì chừng vài phút. Chắc chắn cái gì mà sự khởi đầu của nó cũng là sự kết thúc thì không có khoảng giữa. Ông hãy cẩn ngôn. Thực tại không thể là nhất thời. Thực tại là vô thời, và sự vô thời không phải là một khoảng thời gian.

H: Đành rằng thế giới trong đó tôi sống không phải là thế giới thật. Có một thế giới thật nhưng hình ảnh của nó mà tôi thấy thì méo mó. Sự méo mó có thể là do khuyết tật trong tâm hay thân của tôi. Nhưng khi nghe ông nói không hề có thế giới thật mà chỉ có một thế giới mộng huyễn trong tâm tôi, thì tôi không thể chấp nhận. Tôi ước gì có thể tin được rằng tất cả những nỗi kinh hoàng của cuộc sống là do tôi có một thân xác. Tự sát có thể là một lối thoát.

M: Chừng nào ông còn bận tâm đến ý tưởng – của chính ông hay của người khác – ông còn gặp phiền trược. Nếu ông không để ý đến giáo huấn, kinh điển, hay bất cứ gì được thể hiện bằng ngôn từ, mà lặn thật sâu vào trong ông để tìm chính ông, chỉ riêng điều này sẽ giải quyết tất cả mọi phiền trược của ông, và ông sẽ làm chủ mọi tình huống, vì ông không còn bị khống chế bởi những ý tưởng của ông về tình huống.

Để ví dụ, ông gần gũi với một cô gái thật hấp dẫn. Ông khởi sinh ý nghĩ về cô gái và tạo nên một tình huống về tình dục. Một vấn đề phát sinh và ông bắt đầu tìm kiếm sách vở về sự tiết dục, hay hưởng dục. Nếu là trẻ con thì cả ông và cô gái kia có thể trần truồng vui đùa với nhau mà chẳng có chuyện gì xảy ra. Chỉ cần chấm dứt nghĩ rằng ông là thân xác thì mọi vấn đề về tình yêu và tình dục sẽ chẳng còn ý nghĩa. Một khi tất cả những ý thức về sự hữu hạn không còn thì mọi sợ hãi, đau khổ và mong cầu lạc thú đều chấm dứt. Lúc đó chỉ tánh biết còn lại.

51. Hãy thản nhiên với đau khổ và lạc thú

Hỏi: Tôi là một người Pháp sinh ra và sống ở Pháp, tôi thực hành Yoga trong khoảng mười năm nay.

Maharaj: Sau mười năm thực hành ông có đến gần hơn với mục đích của ông?

H: Gần hơn một chút, có thể là như thế. Đây là một công việc khó khăn, chắc ông cũng biết.

M: Cái Ta thì kề cận và con đường đưa đến nó thật dễ dàng. Tất cả những gì ông cần làm là đừng làm gì cả.

H: Nhưng tôi lại thấy sự tu tập thật khó khăn.

M: Sự tu tập của ông là chỉ hiện hữu. Sự làm tự xảy ra. Chỉ chú ý. Đâu là sự khó khăn để nhớ rằng ông hiện hữu? Ông luôn luôn hiện hữu.

H: Ý thức hiện hữu luôn luôn có đó – chẳng có gì nghi hoặc. Nhưng phạm trù của sự chú ý thường bị tràn ngập bởi đủ loại tướng trạng tâm lý – cảm xúc, hình ảnh và ý tưởng. Ý thức hiện hữu thuần túy thường xuyên bị nhiễu loạn xâm chiếm.

M: Ông loại trừ những thứ không cần thiết ra khỏi tâm như thế nào? Ông có những phương cách, phương tiện nào để thanh tẩy tâm?

H: Tận căn bản, con người luôn luôn sợ hãi. Con người sợ chính mình nhất. Tôi có cảm tưởng mình như một kẻ đang ôm một quả bom có thể phát nổ vào bất cứ lúc nào. Hắn không thể tháo gỡ ngòi nổ của quả bom và cũng không thể quẳng nó đi. Hắn vô cùng sợ hãi, và cuống cuồng tìm kiếm một giải pháp mà hắn không thể tìm ra. Đối với tôi giải thoát có nghĩa là loại bỏ được quả bom này. Tôi không biết nhiều về quả bom. Tôi chỉ biết rằng nó xuất hiện từ lúc tôi còn nhỏ. Tôi cảm thấy mình là một đứa trẻ sợ hãi và cuống cuồng chống lại việc nó không được yêu. Đứa trẻ khao khát tình yêu, và vì không được đáp lại, nó sợ hãi và giận dữ. Có khi tôi cảm thấy muốn giết người, hay tự sát. Ước muốn này mãnh liệt đến nỗi tôi luôn luôn sợ hãi, nhưng không biết làm sao thoát khỏi nó.

Như ông thấy, có một sự khác biệt giữa một cái tâm Ấn giáo và một cái tâm Âu châu. Cái tâm Ấn giáo tương đối đơn giản. Người Âu châu là một sinh vật phức tạp hơn nhiều. Người Ấn giáo có bản chất hài hòa hơn. Người Ấn không hiểu được trăn trở của người Âu châu, và sự theo đuổi miệt mài những gì mà họ nghĩ cần phải thực hiện, và mở rộng kiến thức tổng quát của họ.

H: Có, thỉnh thoảng. Nhưng ngay lập tức một cảm giác nguy hiểm ập đến, tôi cảm thấy bị cô lập, ở ngoài mọi quan hệ với tha nhân. Ông thấy đấy, đây là sự khác biệt trong cơ cấu tâm lý của chúng ta. Với người Ấn, cảm xúc theo sau suy nghĩ. Cho người Ấn một ý tưởng thì cảm xúc của họ khởi sinh. Với người Tây phương thì ngược lại, hãy cho họ một cảm xúc, họ sẽ tạo nên một ý tưởng. Những ý tưởng của ông rất hấp dẫn về phương diện tri thức, nhưng về mặt cảm xúc thì tôi không đáp ứng được.

M: Hãy đặt tri thức sang một bên. Đừng sử dụng nó trong những vấn đề như thế này.

H: Một sự chỉ giáo mà tôi không thực hiện được thì có ích gì? Những gì ông nói đều là ý tưởng, và ông muốn tôi phản ứng một cách xúc cảm với những ý tưởng, vì nếu không có xúc cảm thì không thể có hành động.

M: Vì sao ông lại nói đến hành động? Có bao giờ ông hành động? Có một năng lực không biết được và năng lực đó hành động nhưng ông tưởng rằng ông hành động. Ông chỉ quan sát những gì đang xảy ra, mà không thể ảnh hưởng đến chúng bằng bất cứ cách nào.

H: Tại sao trong tôi có sự chống đối quyết liệt để chấp nhận rằng tôi không thể làm gì cả?

M: Nhưng ông làm được gì? Ông như một bệnh nhân được bác sĩ gây mê để thực hiện một cuộc giải phẫu. Khi tỉnh lại và nhận ra cuộc giải phẫu hoàn tất, liệu ông có thể bảo rằng ông vừa làm một cái gì đó?

H: Nhưng tôi là người lựa chọn sự giải phẫu.

M: Chắc chắn không phải ông. Một bên là căn bệnh của ông và một bên là áp lực của bác sĩ và gia đình ông buộc ông quyết định. Ông không có sự lựa chọn nào cả, mà chỉ có ảo tưởng về một sự lựa chọn.

H: Nhưng tôi cảm thấy mình không đến nỗi vô tư lực như ông cho rằng tôi có vẻ như thế. Tôi cảm thấy mình có thể làm bất cứ gì mà tôi có thể nghĩ được, chỉ có điều là tôi không biết cách làm. Cái tôi thiếu không phải là năng lực, mà là sự hiểu biết.

H: Làm sao tôi có thể tư duy chính tôi ra khỏi sự lầm lẫn khi ý nghĩ của tôi đến và đi một cách tùy tiện. Chúng không ngớt lải nhải làm cho tôi phân tâm và tổn sức.

M: Quan sát các ý nghĩ của ông giống như ông quan sát sự lưu thông trên đường phố. Người ta đến và đi, ông cứ việc ghi nhận nhưng đừng phản ứng. Lúc đầu thì không dễ, nhưng chỉ cần thực hành một thời gian ông sẽ nhận ra rằng tâm ông có thể hành hoạt trên nhiều giai tầng khác nhau cùng một lúc, và ông có thể biết rõ tất cả. Chỉ khi nào ông quan tâm nhất định đến một giai tầng thì bấy giờ sự chú ý của ông mới vướng mắc trong đó, và ông không còn biết gì về những giai tầng khác. Mặc dù vậy công việc ở những giai tầng bị mất đi sự chú ý của ông vẫn tiếp tục tiến hành, bên ngoài phạm trù ý thức.

Đừng đánh vật với ký ức và ý nghĩ của ông mà tìm cách duy trì trong phạm trù chú ý của ông những câu hỏi khác, quan trọng hơn, như “Ta là ai?” “Ta đã ngẫu nhiên được sinh ra như thế nào?” “Cái vũ trụ quanh Ta này từ đâu đến?” “Cái gì thật và cái gì vô thường?” Ký ức sẽ không còn bám víu dai dẳng nếu ông không còn quan tâm đến nó; chính sự xúc cảm dây dưa làm cho sự ràng buộc giai dẳng. Ông luôn luôn đuổi theo lạc thú và tránh né đau khổ, luôn luôn tìm kiếm an lạc. Ông không thấy rằng chính sự đi tìm hạnh phúc làm cho ông khổ sở?

Thử cách khác: thản nhiên với đau khổ và lạc thú, không van xin mà cũng không từ chối, dồn tất cả chú ý của ông vào giai tầng mà trong đó cái “Ta là” hiện hữu phi thời. Chẳng bao lâu ông sẽ nhận ra rằng an lạc và hạnh phúc ở ngay trong bản tánh của ông, chính sự tìm kiếm chúng qua những kênh luồng nào đó mới gây ra phiền nhiễu. Tránh phiền nhiễu, thế là đủ. Không cần phải tìm kiếm, ông không cần phải tìm cái ông đã có. Ông chính là Thượng đế, là Thực tại Tối thượng.

Để khởi sự, hãy tin Ta, tin vị Đạo sư. Lòng tin giúp ông thực hiện bước đầu tiên – và sau đó chính kinh nghiệm sẽ biện minh cho sự tin tưởng của ông. Trong bất cứ lĩnh vực nào của cuộc đời, sự tin tưởng ban đầu là thiết yếu, nếu không có nó thì chẳng làm được gì nhiều. Mọi công cuộc kinh doanh đều là hành vi tin tưởng. Ngay cả bánh mì ông ăn, ông ăn với sự tin tưởng. Bằng cách nhớ những gì Ta bảo thì ông sẽ đạt được bất cứ gì. Một lần nữa Ta nhắc lại: Ông là thực tại trùm khắp tất cả và siêu vượt tất cả. Hãy hành xử một cách tương xứng: suy nghĩ, cảm họ và hành động một cách hài hòa với toàn thể, chẳng bao lâu ông sẽ chứng nghiệm những gì Ta nói. Chẳng cố gắng nào là cần thiết. Chỉ cần tin tưởng và hành động trên sự tin tưởng.

Nên hiểu rằng Ta chẳng mong cầu điều gì nơi ông. Chính vì sự lợi lạc của chính ông mà Ta nói, vì trên tất cả ông yêu quý chính ông, ông muốn ông an ổn và hạnh phúc. Đừng xấu hổ vì điều đó, đừng chối bỏ điều đó. Yêu quý chính mình là điều tự nhiên và tốt đẹp. Chỉ có điều ông phải biết chính xác cái ông yêu quý. Cái ông yêu quý không phải là thân xác, mà là Sự sống – nhận thức, cảm thọ, tư duy, hành động, yêu, phấn đấu, sáng tạo. Sự sống mà ông yêu chính ông, là tất cả. Hãy nhận ra nó trong sự toàn vẹn của nó, ngoài tất cả phân chia và hữu hạn; tất cả ước muốn của ông sẽ hòa nhập trong đó, vì cái lớn hơn dung chứa cái nhỏ hơn. Vì thế, hãy tìm ra chính ông, vì tìm ra ông tức là tìm ra tất cả.

Mọi người đều vui mừng vì hiện hữu, nhưng chẳng mấy ai biết được sự viên mãn của nó. Ông sẽ biết được điều đó bằng cách an trú trong tâm với cái “Ta hiện hữu”, “Ta biết,” “Ta yêu” với quyết tâm đạt đến ý nghĩa thâm sâu nhất của những từ ngữ này.

H: Liệu tôi có thể nghĩ “Ta là Thượng đế?”

M: Đừng đồng hóa ông với một ý nghĩ. Nếu ông muốn nói Thượng đế là Cái Không Biết, thì chỉ cần nói: “Ta không biết Ta là cái gì.” Nếu ông biết Thượng đế như ông biết cái Ta của ông, thì ông không cần phải nói điều đó. Tốt nhất vẫn là nhận thức “Ta hiện hữu.” Hãy kiên trì ở với nó. Kiên trì ở đây chính là trí tuệ, đừng nghĩ đến thất bại. Trong cuộc kinh doanh này không hề có thất bại.

H: Nhưng ý nghĩ của tôi không để tôi làm chuyện đó.

M: Đừng để ý. Đừng xua đuổi chúng. Đừng làm gì với chúng, cứ mặc kệ chúng, dù chúng là bất cứ gì. Chính sự xua đuổi của ông tạo cho chúng sự sống. Chỉ cần đừng quan tâm. Hãy nhìn xuyên suốt. Luôn luôn ghi nhớ: “Bất cứ gì xảy ra – xảy ra vì Ta hiện hữu. Tất cả chỉ để nhắc nhở rằng ông hiện hữu. Hãy tận dụng thực tế: muốn kinh nghiệm thì ông phải hiện hữu. Ông không cần phải ngừng suy nghĩ. Mà chỉ cần ngừng quan tâm. Chính sự không quan tâm giải thoát ông. Đừng bám giữ, thế là đủ. Thế giới được làm bằng những chiếc vòng. Tất cả những cái móc là của ông. Hãy duỗi những cái móc của ông thẳng ra thì không gì có thể cầm giữ được ông. Hãy từ bỏ mọi sự lệ thuộc thì không còn gì nữa để từ bỏ. Hãy từ bỏ tập quán chiếm hữu, thói quen tìm cầu kết quả, vì tự do của vũ trụ là của ông. Đừng cố gắng.

H: Sống là cố gắng. Có rất nhiều điều phải làm.

M: Cái gì cần làm thì cứ làm. Đừng cưỡng lại. Sự quân bình của ông phải năng động, dựa vào sự thực hiện những điều đúng, từ lúc này sang lúc khác. Đừng làm một đứa trẻ không muốn trưởng thành. Những cử chỉ và điệu bộ rặp khuôn sẽ chẳng giúp gì ông. Trông cậy hoàn toàn vào sự trong sáng của ý nghĩ, sự trong sạch của động cơ thúc đẩy, và sự chính trực của hành động. Ông không thể nào đi sai đường. Hãy vượt ra ngoài và để lại tất cả phía sau.

H: Nhưng liệu có gì có thể tồn tại mãi mãi?

M: Ông muốn một cái gì đó giống như trạng thái xuất thần suốt ngày đêm. Những trạng thái xuất thần đến rồi đi một cách cần thiết, vì bộ óc con người không thể chịu đựng căng thẳng trong một thời gian dài. Một trạng thái xuất thần kéo dài sẽ đốt cháy não bộ, trừ khi trạng thái đó cực kỳ thanh tịnh và vi tế. Trong thiên nhiên, không có gì đứng yên, mọi thứ đều rung động, xuất hiện và biến mất. Trái tim, hơi thở, sự tiêu hóa, ngủ và thức, sinh và tử – tất cả đều đến và đi như những đợt sóng. Các thái cực thay phiên nhau một cách nhịp nhàng, định kỳ và hài hòa là một quy luật tất yếu. Nổi loạn chống lại mô thức của sự sống là vô ích. Nếu ông muốn tìm cái bất biến, hãy vượt ra ngoài kinh nghiệm.

Khi Ta bảo: “Luôn luôn nhớ cái “Ta hiện hữu” thì điều này có nghĩa là: trở lại với nó nhiều lần.” Không một ý nghĩ đặc thù nào có thể là trạng thái tự nhiên của tâm, mà chỉ có sự im lặng. Không phải ý tưởng về sự im lặng, mà chính sự im lặng. Khi tâm ở trong trạng thái tự nhiên, nó trở lại với sự im lặng một cách tự sinh khởi sau mỗi kinh nghiệm, hay đúng hơn là mọi kinh nghiệm đều xảy ra trước một hậu cảnh im lặng.

Những gì ông vừa học được ở đây đã trở thành chủng tử. Ông có thể quên đi, hiển nhiên là như thế. Nhưng chủng tử đó vẫn sống, và vào đúng thời vụ nó sẽ đâm chồi, mọc lên và đơm hoa kết trái. Tất cả sẽ tự xảy ra. Ông không cần làm gì cả, chỉ đừng ngăn trở nó.

52. Cảm thấy hạnh phúc và đem lại hạnh phúc là nhịp điệu của tình yêu

Hỏi: Tôi từ Âu châu sang đây mấy tháng nay theo định kỳ để gặp Đạo sư của tôi ở gần CalcutTa. Hiện tôi đang trên đường về lại Âu châu. Một người bạn rủ tôi đến gặp ông và tôi vui mừng đã đến đây.

Maharaj: Ông đã học được những gì ở Đạo sư của ông, ông hành theo pháp gì?

H: Đạo sư của tôi là một đại đức năm nay khoảng tám mươi tuổi. Về triết lý, ngài là một người theo trường phái Vệ đà – Vedantin, và phương pháp ngài chỉ giáo có liên quan rất nhiều đến sự khơi dậy những năng lực vô thức của tâm, và đem những chướng ngại và bế tắc bị che giấu vào ý thức. Phương pháp tu tập riêng cho tôi có liên hệ với vấn đề cá nhân mà tôi đã gặp trong thời thơ ấu và niên thiếu.

Mẹ tôi đã không cho tôi được cái cảm giác an ổn và yêu thương – là những gì rất quan trọng trong sự phát triển bình thường của một đứa trẻ. Bà thường xuyên lo âu, loạn trí, không biết rõ cả chính mình, và không phải là một phụ nữ thích hợp để làm mẹ. Đối với bà tôi là một trách nhiệm và là một gánh nặng ngoài sức chịu đựng. Bà không bao giờ muốn tôi được sinh ra, bà không muốn tôi trưởng thành và phát triển, bà muốn tôi trở lại trong bụng bà, chưa bao giờ được sinh ra và chưa bao giờ tồn tại. Bà chống lại mọi động thái của sự sống trong tôi, bà chống đối kịch liệt bất cứ cố gắng nào vượt ra khỏi cái vòng nhỏ hẹp của sự tồn tại quen thuộc của bà.

Khi còn trẻ thơ, tôi vừa nhạy cảm vừa tình cảm. Tôi khao khát tình yêu trên tất cả mọi thứ, và tình yêu, tình yêu chân phương và mang tính bản năng của một người mẹ dành cho con thì tôi đã không bao giờ có được. Sự tìm kiếm người mẹ của đứa trẻ thơ đã trở thành sự thôi thúc chủ yếu của đời tôi, và tôi vẫn chưa bao giờ vượt ra khỏi nó để trưởng thành. Một đứa trẻ hạnh phúc, một thời thơ ấu hạnh phúc trở thành nỗi ám ảnh trong tôi.

Mang thai, sinh sản, trẻ thơ là những gì tôi quan tâm tha thiết. Tôi trở thành một bác sĩ sản khoa có đôi chút danh tiếng, và đã từng cống hiến cho sự phát triển phương pháp sinh sản không đau. Một đứa con hạnh phúc của một bà mẹ hạnh phúc – đó là lý tưởng suốt đời tôi. Nhưng mẹ tôi luôn luôn có đó – chính bà bất hạnh, bà không thích và không thể thấy tôi hạnh phúc. Điều này tự thể hiện theo những cách lạ lùng. Khi tôi đau ốm thì bà cảm thấy khỏe hơn, khi tôi khỏe mạnh thì bà đau ốm, bà nguyền rủa chính mình và nguyền rủa cả tôi. Như thể bà không bao giờ tha thứ tôi cái tội ác đã được sinh ra, bà làm cho tôi cảm thấy tội lỗi vì tôi vẫn sống. “Mi sống vì mi thù ghét Ta. Nếu yêu Ta thì mi hãy chết đi” là cái thông điệp mà bà không ngừng lập đi lập lại với tôi một cách thầm lặng.

Tôi đã trải qua một cuộc đời như thế, được mong cho chết thay vì được yêu. Vì bị giam hãm trong mẹ tôi, chung thân làm một đứa trẻ nên tôi không thể phát triển một quan hệ có ý nghĩa với một phụ nữ; hình ảnh của mẹ tôi luôn luôn xen vào giữa, không tha thứ, và không thể được tha thứ. Tôi tìm sự khuây khỏa trong công việc và được an ủi nhiều, nhưng tôi vẫn không thoát ra khỏi cái hố của tuổi thiếu niên. Sau cùng, tôi xoay sang sự tìm kiếm tâm linh và tôi kiên định đi trên con đường này nhiều năm nay. Nhưng về một phương diện nó cũng giống như sự tìm kiếm tình yêu của người mẹ như trước kia, dù gọi nó là Thượng đế, hay Atma hay Thực tại Tối thượng.

Xét về căn bản, tôi muốn yêu và được yêu; nhưng điều bất hạnh là những người được gọi là tu hành lại chối bỏ cuộc đời và dành tất cả cho tâm. Khi đối diện với những nhu cầu và thúc bách của đời sống, họ bắt đầu phân loại hóa, trừu tượng hóa và khái niệm hóa, rồi cho sự phân loại còn quan trọng hơn cả chính cuộc đời. Họ yêu cầu phải tập trung vào một khái niệm, và nhân cách hóa nó. Thay vì hòa nhập một cách tự sinh khởi thông qua tình yêu, họ đề xuất một sự tập trung có chủ đích và chuyên chú vào một công thức. Cho dù là Thượng đế hay Atma, cái Ta, hay một cái gì khác thì cũng thế! Nghĩa là một cái gì đó để nghĩ về, mà không phải một ai đó để yêu. Tôi chẳng cần đến triết lý hay phương pháp, những thứ đó thì rất nhiều và hấp dẫn hay hữu lý như nhau. Tôi cần sự sôi nổi của trái tim, sự tân tạo của cuộc sống, chứ không phải một cách tư duy mới. Không hề có lối tư duy nào là mới, nhưng cảm xúc thì có thể lúc nào cũng mới. Khi yêu một người, tôi chăm chú đến người đó một cách tự sinh khởi và mãnh liệt, với tất cả sự nồng nàn và sinh lực mà tâm không thể ra lệnh.

Ngôn từ cần thiết để hình thành cảm xúc; ngôn từ mà không có cảm xúc thì cũng như quần áo mà không có người mặc – lạnh lùng và ủ rũ. Bà mẹ của tôi – người đã vắt khô tất cả cảm xúc trong tôi – làm cho nguồn cảm xúc của tôi khô kiệt. Liệu tôi có thể tìm thấy ở đây nguồn cảm xúc phong phú và dồi dào, những gì mà tôi cần rất nhiều như một đứa trẻ?

M: Tuổi thơ của ông bây giờ ở đâu? Và tương lai của ông là gì?

H: Tôi đã được sinh ra, lớn lên, và sẽ chết đi.

M: Ông muốn nói thân xác ông, dĩ nhiên là như thế. Còn tâm ông? Ta không nói về phương diện sinh lý và tâm lý. Chúng là một phần của tự nhiên và bị chi phối bởi quy luật của tự nhiên. Ta muốn nói về sự tìm kiếm tình yêu của ông. Nó đã có một sự khởi đầu? Liệu nó có một sự chấm dứt?

H: Tôi không thể nói được. Nó có đó – từ khi còn sớm cho đến lúc cuối cùng của đời tôi. Sự khao khát tình yêu này – thật triền miên và cũng thật vô vọng!

M: Trong sự tìm kiếm tình yêu của ông, một cách chính xác ông kiếm cái gì?

H: Chỉ đơn giản là: yêu và được yêu.

M: Ông muốn nói một phụ nữ?

H: Không nhất thiết phải là một phụ nữ. Một người bạn, một vị thầy, một người hướng dẫn – miễn là cảm xúc phải trong sáng. Dĩ nhiên, một phụ nữ là câu trả lời thông thường. Nhưng không nhất thiết chỉ có một câu trả lời.

M: Ông chọn cái nào trong hai, yêu hay được yêu?

H: Tôi muốn cả hai! Nhưng tôi có thể thấy yêu thì vĩ đại hơn, cao cả hơn, và sâu sắc hơn. Được yêu thì êm ái thật đấy, nhưng không làm cho một người trưởng thành.

M: Ông có thể tự yêu, hay phải được chọn làm cho yêu?

H: Dĩ nhiên tôi phải gặp một người đáng yêu. Mẹ tôi không những đã không yêu mà còn chẳng đáng yêu.

M: Điều gì làm cho một người đáng yêu? Thế không phải là được yêu? Ông yêu trước rồi mới tìm lý do ông yêu.

H: Có thể là ngược lại. Ông yêu điều làm ông vui sướng.

M: Điều gì làm ông vui sướng?

H: Chẳng có luật lệ nào cả. Toàn thể vấn đề có tính cách cá nhân và không thể đoán biết được.

M: Phải. Ông muốn nói thế nào cũng được. Nếu không yêu thì không có hạnh phúc. Nhưng, liệu tình yêu có làm ông luôn luôn hạnh phúc? Thế không phải liên kết tình yêu với hạnh phúc là thuộc về giai đoạn sớm sủa và phôi thai? Khi người được ông yêu đau khổ, không phải ông cũng đau khổ hay sao? Liệu ông không còn yêu, vì ông đau khổ? Liệu tình yêu và hạnh phúc cùng đến và cùng đi? Có phải tình yêu chỉ là sự chờ mong lạc thú?

H: Dĩ nhiên là không. Có thể có rất nhiều đau khổ trong tình yêu.

H: Tôi thấy rõ và nhìn nhận rằng tất cả mọi hỗn loạn bên ngoài chỉ là phản ảnh những xung đột nội tại của chính tôi. Nhưng phương sách đối trị là gì?

M:  Đừng tìm cách đối trị.

H: Thỉnh thoảng tôi ở trong một “trạng thái thoát tục”, và cảm thấy cuộc đời thật hạnh phúc và hài hòa. Nhưng trạng thái đó chẳng kéo dài được bao lâu! Tâm trạng thay đổi và tất cả trở nên hỗn loạn.

M: Chỉ cần giữ được sự tĩnh lặng, buông bỏ tất cả ký ức và chờ mong, thì ông có thể dửng dưng với những kiểu cách hoa mỹ của các sự kiện. Chính sự bất an của ông tạo ra hỗn loạn.

H: Suốt ba tiếng đồng hồ ở phòng bán vé tôi đã thực hành sự kiên nhẫn và chịu đựng. Nhưng điều đó chẳng làm cho sự việc trở nên chóng vánh hơn.

M: Ít ra ông đã không làm cho sự việc chậm lại vì nếu ông nổi quạu lên thì chắc chắn mọi chuyện còn tồi tệ hơn nữa. Ông muốn kết quả tức thời! Chúng ta không làm ảo thuật ở đây. Mọi người phạm cùng một sai lầm: Phủ nhận phương tiện nhưng mong muốn cứu cánh. Ông muốn hòa bình và hòa hợp trên thế giới, nhưng lại không muốn chúng trong chính ông. Cứ làm đúng theo những gì Ta chỉ dẫn, ông sẽ không thất vọng đâu. Ta không thể giải quyết mọi vấn đề của ông chỉ bằng lời lẽ suông, mà chính ông phải làm theo những gì Ta chỉ dẫn và kiên nhẫn. Không phải sự chỉ dẫn đúng sẽ giải thoát, mà hành động dựa vào sự chỉ dẫn đó sẽ giải thoát. Cũng như một bác sĩ, sau khi tiêm cho bệnh nhân một liều thuốc, bảo người bệnh: “Bây giờ, hãy giữ im lặng. Đừng làm gì khác, chỉ giữ im lặng” thì Ta cũng vừa bảo ông: Ông vừa được tiêm một liều thuốc và bây giờ hãy giữ im lặng, chỉ cần giữ im lặng. Ông không phải làm cái gì khác. Tôn sư Ta cũng đã làm như thế. Ngài bảo Ta một điều gì đó rồi dặn: “Bây giờ giữ im lặng. Đừng lúc nào cũng đăm chiêu tư lự. Dừng lại. Im lặng.”

H: Tôi có thể giữ im lặng suốt một giờ vào buổi sáng. Nhưng ngày thì dài và nhiều chuyện xảy ra đã làm cho tôi mất quân bình. Nói “im lặng” thì dễ, nhưng giữ im lặng trong khi mọi thứ đang la hét trong tôi và xung quanh tôi thì không dễ – vui lòng chỉ cho tôi phải làm thế nào.

M: Tất cả những gì cần làm chỉ có thể được thực hiện trong an tĩnh và im lặng. Không cần thiết phải bức mình.

H: Những gì ông nói đều là lý thuyết, không phù hợp với thực tế. Tôi sẽ trở lại Âu châu mà chẳng có gì để làm ở đó. Đời tôi hoàn toàn rỗng tuếch.

M: Ông chỉ cần giữ im lặng thì tất cả sẽ đến – công việc, sức mạnh để làm việc, và động cơ chính đáng. Ông có cần phải biết trước mọi chuyện không? Đừng bận tâm với tương lai – bây giờ hãy giữ im lặng rồi tất cả sẽ đâu vào đó. Cái không mong đợi rồi vẫn sẽ xảy ra, còn cái dự tính có thể chẳng bao giờ đến. Đừng bảo Ta là ông không thể chế ngự được bản tính của ông. Ông chẳng cần phải chế ngự nó. Cứ quẳng nó đi. Chẳng có bản tính nào để chế ngự hay để khuất phục. Chẳng có kinh nghiệm nào có thể làm ông đau đớn, miễn là ông đừng biến nó thành thói quen. Ông chính là nguyên nhân vi tế của toàn thể vũ trụ. Tất cả hiện hữu vì ông hiện hữu. Hãy nắm bắt điều này thật chắc chắn và thường xuyên an trú trong nó. Nhận ra đó là chân lý tuyệt đối – tức là giải thoát.

H: Nếu là hạt giống của vũ trụ thì tôi là một hạt giống hư hỏng! Cứ nhìn quả thì biết được hạt.

M: Có gì sai lầm với thế giới của ông mà ông nguyền rủa nó?

H: Thế giới của tôi đầy đau khổ.

M: Tự nhiên giới thì không vui thích hay đau khổ. Tự nhiên giới đầy trí tuệ và cái đẹp. Đau khổ hay lạc thú là ở trong tâm. Thay đổi nấc thang giá trị thì tất cả sẽ thay đổi. Lạc thú và đau khổ đều là những náo động của cảm giác, cứ xem chúng như nhau thì sẽ có hạnh phúc chơn thật. Thế giới là do ông tạo ra, bằng mọi cách hãy làm cho thế giới này hạnh phúc. Chỉ có sự bằng lòng mới làm ông hạnh phúc vì tham ái, khi đã được thỏa mãn, lại đẻ thêm tham ái. Hãy xa lìa mọi tham ái, và bằng lòng với những gì tự nó tìm đến là một trạng thái đầy lợi lạc – một điều kiện tiên quyết của trạng thái sung mãn. Đừng ngờ vực vẻ khô cằn bề ngoài và sự rỗng rang của nó. Cứ tin Ta đi, chính sự thỏa mãn các tham ái mới gây ra khốn khổ. Vô tham ái là chơn hạnh phúc.

H: Chúng ta vẫn cần nhiều thứ.

M: Nếu không đòi hỏi những gì không cần thì những gì ông cần sẽ đến với ông. Chỉ rất ít người đạt được trạng thái hoàn toàn an nhiên và vô tư này. Đây là trạng thái cao thượng, là ngưỡng cửa của giải thoát.

H: Suốt hai năm nay tôi cô quạnh, bơ vơ và trống rỗng; tôi vẫn thường cầu cho cái chết đến sớm.

M: Nhưng khi ông đến đây thì mọi chuyện bắt đầu biến chuyển. Cứ để mọi chuyện xảy ra như chúng xảy ra – cuối cùng mọi chuyện sẽ tự đâu vào đó. Ông không cần phải căng thẳng mong ngóng tương lai – tương lai tự nó sẽ đến với ông. Ông sẽ còn ở trong trạng thái mộng du này một thời gian nữa, như ông bây giờ, một cách vô nghĩa và mất tự tin; nhưng giai đoạn này sẽ chấm dứt và ông sẽ nhận thấy việc tu tập của ông có kết quả và dễ dàng. Luôn luôn có những lúc người ta cảm thấy trống trải và bị xa lánh. Những lúc như thế thật đáng được khao khát vì có nghĩa là tâm hôn đã nhổ neo và sẵn sàng viễn du. Đây chính là sự viễn ly – khi cái cũ đã qua và cái mới chưa đến. Nếu ông sợ thì trạng thái này có vẻ hoang mang, nhưng thật ra chẳng có gì để sợ. Hãy ghi nhớ lời chỉ dẫn: Dù gặp bất cứ gì – hãy vượt ra.

H: Quy luật của Đức Phật: Nhớ điều cần nhớ. Nhưng tôi cảm thấy vô cùng khó khăn để nhớ điều đúng vào đúng lúc. Đối với tôi thì quên hình như là quy luật!

M: Có nhớ cũng không phải dễ khi mọi tình huống đều kéo theo một cơn giông đầy những tham ái và lo sợ. Tham ái được ký ức sinh ra, và cũng chính nó hủy diệt ký ức.

H: Làm sao tôi có thể chống lại tham ái. Có gì mạnh hơn nó đâu?

M: Những giòng nước của cuộc đời ào ào tuôn chảy trên các tảng đá tham ái hay sân hận. Hãy dời đi các tảng đá bằng sự thấy biết sáng suốt và vô tư, thì cũng chính giòng nước đó sẽ chảy sâu, chảy xiết một cách tĩnh lặng với lưu lượng lớn hơn và cường độ mạnh hơn. Đừng lý thuyết suông, mà hãy dành thời gian để tư duy và suy gẫm; nếu mong muốn tự do, đừng bỏ qua bước chân kề cận nhất với tự do. Cũng như leo núi, không được bỏ một bước nào. Chỉ thiếu một bước thì vẫn chưa đạt đến đỉnh cao.

❁ ❁ ❁

Nisargadatta Maharaj – Ta là Cái đó (I am That)
Ảnh: Zac Durant on Unsplash