Câu truyện ngụ ngôn này được nhà triết học Hy Lạp Plato trình bày tóm tắt như sau:
Có một câu chuyện kể về 3 người bị xiềng xích trong một cái hang ngay từ ngày họ được sinh ra. Họ bị xích cố định theo một hướng mà họ chỉ có thể nhìn thẳng về phía trước, họ không thể nhìn về phía sau, hay nhìn sang bên cạnh được. Họ chỉ có thể nhìn thẳng vào cái tường đá của hang. Hang được chiếu sáng bởi ánh sáng từ một ngọn lửa được đốt cháy liên tục, nhưng họ không biết được điều đó vì tất cả những gì họ nhìn thấy chỉ là bóng của ngọn lửa lập lòe trên vách đá.
Sau một thời gian dài quan sát, họ bắt đầu dựng nên những câu chuyện xung quanh cái bóng của ngọn lửa đó, về những âm thanh tí tách của củi lửa, cũng như âm thanh đến từ bên ngoài hang. Họ không biết những thứ đó thực sự là gì vì vậy họ phỏng đoán và tạo dựng nên những lý giải và khái niệm của riêng họ.
Đến một ngày, một trong ba người phát hiện ra dây xích của họ không hề bị khóa. Anh ta bắt đầu cởi hết xiềng xích trên người ra, và vô cùng kinh ngạc rằng mình đã được tự do. Anh ta nói với hai người còn lại điều đó , nhưng họ quá e sợ và không dám tháo xích ra. Rồi anh ta bắt đầu nhìn xung quanh và thấy trực tiếp ngọn lửa.
Anh ta cố gắng kể với 2 người còn lại về chuyện đó nhưng bị họ phủ nhận không chịu lắng nghe. Bất chợt, anh ta nghe thấy tiếng xe bò bên ngoài hang. Anh ta sợ quá, liền núp vào quan sát và thấy cái xe bò đi vào trong hang. Tất nhiên anh ta không biết đó là thứ gì và cũng không có từ ngữ nào để diễn tả cái xe bò đó. Anh ta quay lại, cố gắng giải thích những gì mình thấy cho 2 người còn lại. Họ liền phủ nhận và cho rằng anh ta đã bị điên, họ bảo anh ta ngồi xuống và đeo xích lại như cũ.
Tuy anh ta rất sợ hãi về những gì mình vừa chứng kiến nhưng không bao giờ chấp nhận quay lại xiềng xích như trước. Khi những người đánh xe bò vào tiếp củi cho ngọn lửa trong hang và sau đó đi ra ngoài, anh ta lấy can đảm đi theo họ và chứng kiến rằng ngọn lửa được đốt lên từ đuốc của họ, Anh ta cho rằng, ngọn đuốc là Nguồn của ngọn lửa và Nguồn của ánh sáng. Anh ta liền quay lại và cố gắng nói với hai người kia. Hai người còn lại tỏ ra tức giận và mắng anh ta :”Đừng có bịa đặt chuyện nữa, chúng tôi đều biết cái gì mới là thật.”
Ngày tiếp theo, anh ta lấy hết can đảm để đi theo người đốt lửa, đi theo chiếc xe bò xa hơn. Anh ta rất sợ hãi khi nhìn thấy cửa hang có một nguồn sáng rất mạnh, hơn cả ngọn lửa mà anh ta vẫn biết rất nhiều. Tuy nhiên lòng ham muốn biết sự thật thúc đẩy anh ta bước hẳn ra ngoài, anh ta thấy một thế giới chói sáng, nơi mọi thứ đều được nhìn thấy rõ ràng, anh ta thấy mặt trời, Nguồn sáng thực sự. Anh ta đã biết được Sự Thật.
Có thể thế giới thực tại mà chúng ta vẫn biết cũng chỉ giống như hang Plato mà thôi. Chúng ta đã được dạy để tin tưởng, chấp nhận mọi thứ họ nói cho chúng ta. Có thể Sự Thật còn có rất nhiều điều hơn thế nữa. Câu hỏi đặt ra là liệu bạn có sẵn sàng tháo xích để bước ra ngoài hang, để thấy được Chân Lý ?
❁ ❁ ❁
Nguồn: Batnhi.net
(Là website có nhiều nội dung chất lượng về Nhận Thức Bất Nhị)