Phần lớn nỗi khổ đau của con người đều là không cần thiết. Nó do bản thân tạo ra, sẽ kéo dài cho đến khi nào tâm trí vô minh vẫn còn vận hành cuộc sống của bạn. Khổ đau mà bạn tạo ra bây giờ là một dạng của việc không chấp nhận, một hình thức chống đối một cách vô thức đối với sự tồn tại của một cái gì đó.
Về mặt tư duy, sự chống đối này là một dạng thức của sự phán xét. Về mặt cảm xúc, nó là một hình thái của cảm xúc tiêu cực.
Mức độ của nỗi đau phụ thuộc vào mức độ kháng cự đối với những gì diễn ra trong giây phút hiện tại, và cái đó lần lượt phụ thuộc vào việc bạn đã đồng hóa mình bao nhiêu với tâm trí. Tâm trí sẽ luôn tìm cách để từ chối Hiện Tại và chạy trốn khỏi nó.
Nói cách khác, bạn càng đồng hóa mình với tâm trí bao nhiêu, bạn càng thấy khổ đau bấy nhiêu. Hoặc bạn có thể nói theo cách này: Bạn càng có khả năng trân trọng và chấp nhận Hiện Tại, bạn càng thoát khỏi sự khổ đau, bất hạnh – và càng thoát ra khỏi trạng thái tâm trí đầy tính tự ngã.
Một số giáo lý tâm linh cho rằng mọi khổ đau cuối cùng chỉ là một loại ảo tưởng, và điều này là đúng. Câu hỏi là điều này có thực sự đúng cho bạn không? Chỉ một niềm tin không đủ để làm nó thành sự thật.
Bạn có muốn trải nghiệm sự đau khổ trong suốt quãng thời gian còn lại của cuộc đời và cứ tiếp tục nói rằng nó chỉ là một ảo giác? Liệu điều đó có giúp bạn thoát khỏi sự khổ sở ấy? Những gì chúng ta quan tâm ở đây là làm thế nào để bạn có thể nhận biết được sự thật – bạn có thể thấy nó từ trải nghiệm của chính bạn.
Đau khổ là không thể tránh khỏi chừng nào bạn còn đồng hóa mình với tâm trí, nói cách khác, theo ngôn ngữ tâm linh, là chừng nào bạn còn vô minh. Tôi đang nói ở đây là sự đau khổ về tinh thần, đấy chính là nguồn gốc của sự đau đớn ở mức độ thể chất và các loại bệnh tật.
Thù hận, ghét bỏ, ngay cả một sự bực mình nhỏ, đều là những dạng thức của đau khổ. Và mọi niềm vui hoặc cảm xúc cao độ đều chứa bên trong nó những mầm mống của sự đau khổ, vì nó là mặt đối lập không thể tách rời, sớm muộn gì sự phiền muộn cũng sẽ xuất hiện.
Những ai đã từng sử dụng thuốc phiện để được “thăng hoa” sẽ biết rằng khi lên cao, cuối cùng sẽ rơi xuống đáy tuyệt vọng, và rằng niềm vui cũng có thể chuyển thành một hình thức của đau khổ.
Nhiều người cũng biết từ những trải nghiệm của họ rằng mối quan hệ tình cảm nam nữ có thể chuyển đổi một cách nhanh chóng và dễ dàng từ vui vẻ thành đau khổ. Nhìn ở góc độ cao hơn, hai thái cực tiêu cực và tích cực đều là hai mặt của một đồng xu, và là một phần của sự đau khổ ẩn sâu phía dưới mà nó không thể tách rời khỏi trạng thái ý thức của tâm trí bị đồng hóa với bản ngã.
Có hai mức độ của sự đau khổ: sự khổ đau bạn tạo ra bây giờ, và sự đau đớn từ trong quá khứ mà vẫn còn sống trong tâm trí, cơ thể bạn.
Khi bạn không thể tiếp cận với sức mạnh của Hiện Tại, mọi cảm xúc khổ đau tâm lý bạn trải qua đều để lại một phần làm tích tụ thêm nỗi đau ở trong bạn. Nó hòa với nỗi đau khổ từ quá khứ, vốn đã ở đó, và mắc cạn lại trong tâm trí, cơ thể bạn. Nỗi đau khổ đó, dĩ nhiên bao gồm cả sự đau khổ mà bạn đã trải qua khi còn bé, được tạo ra bởi sự vô minh của cái thế giới mà bạn đã được sinh ra.
Nỗi đau được tích tụ là một trường năng lượng tiêu cực xâm chiếm cả cơ thể và tâm trí bạn. Nếu bạn nhìn nó như là một thực thể vô hình, bạn đang tiến gần đến sự thật. Nó là sự đau khổ về cảm xúc.
Nỗi khổ có hai dạng tồn tại: ngủ yên và đang hoạt động. Thông thường nó có thể ngủ yên khoảng 90% thời gian; tuy nhiên, bên trong một người không hạnh phúc từ sâu thẳm, nỗi khổ có thể ở trạng thái luôn hoạt động vào mọi lúc.
Một số người sống với hầu hết mọi dạng khổ đau, trong khi người khác trải qua nó chỉ trong một số hoàn cảnh nhất định, ví dụ như quan hệ yêu đương, hoặc một số tình huống gắn với sự mất mát trong quá khứ, hoặc bị bỏ rơi, hoặc những nỗi đau về thể chất, cảm xúc, v.v…
Bất kỳ cái gì cũng có thể gợi lại nỗi đau, đặc biệt là khi nó gắn với tình huống đã xảy ra khiến bạn thấy đau khổ. Nỗi khổ nào đó có thể xuất hiện trở lại từ trạng thái ngủ yên khi có đủ điều kiện và nhân duyên, mặc dù chỉ là một ý nghĩ hoặc một lời nhận xét vô tình từ người thân thiết với bạn cũng có thể gợi lại nó.
Phá vỡ sự đồng hóa với khổ đau
SỰ ĐAU KHỔ KHÔNG MUỐN BẠN QUAN SÁT NÓ MỘT CÁCH TRỰC TIẾP và xem xét nó là cái gì. Khoảnh khắc bạn quan sát sự khổ đau, cảm nhận trường năng lượng của nó ở trong bạn, chính là lúc sự đồng hóa giữa bạn và nỗi đau khổ bị phá vỡ.
Một chiều cao hơn của tâm thức đã đi vào trong bạn. Tôi gọi nó là hiện tại. Bây giờ bạn trở thành một nhân chứng hay một người quan sát nỗi đau ở trong bạn. Điều này có nghĩa là sự khổ đau không thể chiếm hữu và sử dụng bạn được nữa – bằng cách giả vờ đó là bạn, và nó không còn có thể nạp năng lượng cho chính nó từ bạn. Bạn đã tìm thấy sức mạnh ở sâu bên trong.
Một số nỗi đau rất phiền hà, khó chịu nhưng tương đối vô hại, giống như một đứa trẻ không ngừng gào khóc. Một số nỗi đau lại dai dẳng và luẩn quẩn, giống như những con quái thú bạo tàn, những con quỷ thật sự.
Một số thì có tính xâm hại về thể xác, một số phổ biến hơn thường liên quan đến xâm hại về tinh thần. Một số nỗi đau khiến bạn có xu hướng hành hung những người xung quanh, trong khi một số nỗi đau lại uy hiếp cả chính bạn, người đang mang chính nỗi đau đó.
Những suy nghĩ, cũng như cảm xúc bạn có về cuộc đời, đều hoàn toàn tiêu cực và gây tổn hại cho chính bạn. Bao nhiêu bệnh tật và tai nạn cũng thường theo đó mà ra. Có những nỗi đau, nỗi dằn vặt có thể đẩy con người đến chỗ tự vẫn.
Khi bạn nghĩ rằng bạn biết một người, sau đó bạn bất chợt tiếp chạm với nỗi đau tột cùng được biểu lộ từ sâu bên trong con người ấy ngay trong lần đầu tiên, bạn sẽ rơi vào tình trạng vô cùng kinh ngạc. Nhưng tốt hơn hết là hãy tập nhận diện và quan sát nỗi đau ấy trên chính mình hơn là trên người khác.
HÃY CẨN TRỌNG VỚI BẤT KỲ DẤU HIỆU KHÔNG VUI NÀO BÊN TRONG BẠN, dưới bất kỳ hình thức nào, nó có thể là nỗi đau quá khứ được đánh thức. Nỗi đau này có thể được biểu lộ dưới hình thức như cảm giác bực bội, nóng nảy, u sầu, ác ý, giận dữ phẫn nộ, u uất, hoặc muốn đưa một mối quan hệ cá nhân đến chỗ bi kịch, v.v… Cho nên bạn hãy sáng suốt nhận diện những nỗi đau khổ trong quá khứ ngay trong giây phút chúng vừa trở mình thức dậy.
Nỗi đau khổ cũ muốn được tiếp tục tồn tại, cũng giống như bất kỳ vật thể nào khác đang tồn tại, và nó chỉ tồn tại được khi bạn vô tình đồng hóa mình với nỗi khổ ấy một cách mê muội. Nỗi đau khi đó sẽ sống dậy, chiếm hữu bạn, trở thành chính bạn, và sống thông qua bạn.
Nỗi đau này cần được nuôi dưỡng và tiếp nhận “thức ăn” từ bạn.
Nó sẽ được nuôi dưỡng bởi bất kỳ trải nghiệm nào của bạn, gần giống hoặc gợi lên trường năng lượng giống với nó, bất kỳ cái gì có thể tạo thêm sự đau đớn dưới mọi hình thức (như tức giận, phá hoại, căm thù, sầu khổ, bi kịch trong tình cảm, bạo hành, thậm chí cả ốm đau).
Do vậy nỗi khổ đau, khi nó đã thống lĩnh và chiếm hữu bạn, sẽ tạo ra những tình huống trong cuộc sống phản ánh lại tần số năng lượng của nó để có thể nuôi sống chính nó.
Chỉ có sự đau đớn mới có thể nuôi dưỡng nỗi đau khổ. Sự đau đớn không thể được nuôi dưỡng bằng sự hân hoan và niềm vui. Nó sẽ thấy những cảm xúc tích cực đó không thể tiêu hóa nổi.
Một khi nỗi đau khổ đã chiếm lấy bạn, bạn sẽ có tư tưởng “muốn” được đau khổ thêm. Bạn vừa trở thành một nạn nhân, đồng thời là thủ phạm. Bạn muốn tạo ra sự đau khổ cho người khác, hoặc muốn chịu đựng sự đau khổ, hoặc cả hai. Ở đây không có sự khác biệt giữa hai điều này.
Dĩ nhiên là bạn sẽ không nhận ra hay ý thức được trạng thái đó, và sẽ khăng khăng chối cãi rằng bạn không muốn chịu khổ đau. Nhưng khi nhìn kỹ lại vấn đề, bạn sẽ thấy tất cả những tư tưởng và hành động của bạn được thiết kế ra với cùng một mục đích là để kéo dài những nỗi đau, cho chính bạn và cho người khác.
Nếu bạn ý thức được điều này một cách sáng suốt, thì những niềm đau dĩ vãng sẽ được hóa giải và chấm dứt, vì mong muốn thêm đau khổ quả là điên rồ và không ai muốn thấy chính mình bị điên dại như vậy.
Vì nỗi khổ đau giống như bóng đen của bản ngã, nên nó sẽ thực sự khiếp sợ ánh sáng của ý thức. Nó sợ rằng nó sẽ bị tìm ra, bị phát hiện. Sự sinh tồn của nó phụ thuộc vào việc bạn đồng hóa một cách vô thức với nỗi đau khổ và sự sợ hãi khi phải đối diện với nỗi đau đang sống ở trong bạn. Nhưng nếu bạn không đối diện với nó, bạn không thể dẫn ánh sáng của ý thức đến nỗi đau bên trong, bạn sẽ phải nuôi dưỡng sự đau khổ đó triền miên.
Đối với bạn, nỗi đau khổ có thể giống như con quái thú mà bạn không đủ can đảm để nhìn vào, nhưng tôi đảm bảo với bạn rằng nó chỉ là một bóng ma yếu đuối, không có thực, nên không thể đấu lại với sức mạnh thực sự từ sự hiện hữu của chính bạn.
KHI BẠN TRỞ THÀNH NGƯỜI QUAN SÁT, và không còn đồng hóa với nỗi khổ, sự đau khổ sẽ tiếp tục hoạt động trong chốc lát và vẫn cố gắng dụ dỗ bạn đồng hóa trở lại.
Mặc dù bạn không còn tiếp năng lượng cho nó nữa thông qua việc đồng hóa bản thân với nó, nhưng nó vẫn còn có đà chuyển động, giống như bánh xe đang quay sẽ tiếp tục chuyển động trong giây lát ngay cả khi không còn lực đẩy cho nó nữa. Trong giai đoạn này, nỗi đau yếu ớt đó cũng vẫn có thể tạo ra sự đau đớn về thể chất ở những phần khác nhau trên cơ thể, tuy nhiên nó sẽ không thể kéo dài.
Hãy an trú trong hiện tại, hãy sống trong ý thức, trong sự thức tỉnh. Hãy trở thành người lính gác luôn luôn tỉnh táo với không gian nội tâm của bạn. Bạn cần hiện diện ở hiện tại vừa đủ để có thể theo dõi nỗi đau một cách trực tiếp và cảm nhận mức năng lượng của nó. Nỗi đau ấy sau đó sẽ không thể kiểm soát suy nghĩ của bạn được nữa.
Khoảnh khắc mà suy nghĩ của bạn gắn với trường năng lượng của khổ đau, bạn đã đồng hóa mình với chính nó và nuôi dưỡng nó bằng suy nghĩ của bạn.
Ví dụ, nếu tức giận đang là tần số rung động chính của khổ đau và bạn có những suy nghĩ giận dữ, đang chú tâm vào những gì người khác đã làm cho bạn hoặc những gì bạn đang làm cho anh/cô ta, sau đó bạn trở nên vô thức, mê muội và sự đau khổ sẽ trở thành chính bạn. Nơi nào có tức giận, nơi đó có nỗi đau ẩn bên dưới.
Hoặc khi có cảm giác u ám, đen tối đến với bạn và bạn bắt đầu có lối tư duy tiêu cực, nghĩ về cuộc đời của bạn khổ sở như thế nào, thì lối tư duy của bạn đã gắn kết với sự đau khổ đó, và bạn trở nên vô thức, mông muội, yếu đuối trước bất kỳ sự tấn công nào của nỗi đau.
“Vô thức” hay “vô minh”, từ mà tôi hay sử dụng ở đây, có nghĩa là đồng hóa với một lối tư duy hay cảm xúc nào đó. Nó ám chỉ sự vắng mặt hoàn toàn của người theo dõi.
Chuyển hóa nỗi đau khổ thành ý thức
Sự tập trung chú ý kéo dài sẽ chia tách sự kết nối giữa nỗi đau và quá trình suy nghĩ của bạn, và thiết lập quá trình chuyển hóa. Nó giống như thể nếu sự đau đớn trở thành dầu thắp cho ngọn lửa cháy của ý thức, kết quả là ý thức sẽ được cháy sáng hơn.
Đây chính là nghĩa bóng của thuật giả kim cổ xưa: chuyển hóa kim loại bình thường thành vàng, hay chuyển hóa sự đau khổ tăm tối thành ánh sáng của ý thức. Những rạn nứt ở bên trong sẽ được hàn gắn, và bạn sẽ trở thành một thể hợp nhất như trước. Trách nhiệm của bạn sau đó là không được tạo thêm đau khổ, phiền não nào nữa.
HÃY TẬP TRUNG CHÚ Ý VÀO CẢM NHẬN Ở BÊN TRONG. Nhận biết rằng ở đó có sự đau khổ. Chấp nhận nó đang ở đó. Không nghĩ về sự đau khổ, không để cảm nhận đó chuyển thành suy nghĩ trong đầu. Không phán xét hay phân tích nó. Không nên tạo ra một nhân dạng của bản thân dựa trên nó. Hãy hiện hữu ở hiện tại, và tiếp tục là người quan sát những gì đang xảy ra bên trong bạn.
Không chỉ chú ý vào nỗi đau đớn về cảm xúc, mà hãy nhận biết “người đang theo dõi, hay nhân chứng”, người đang tĩnh lặng quan sát. Đó chính là sức mạnh của Hiện Tại, sức mạnh của sự hiện hữu sâu sắc, đầy ý thức của chính bạn. Và sau đó hãy xem những gì sẽ đến với bạn.
Đồng hóa bản ngã với khổ đau
Quá trình mà tôi vừa mô tả ở trên rất đơn giản nhưng lại vô cùng hiệu quả. Kỹ thuật này còn có thể được áp dụng đối với trẻ em, và hy vọng một ngày nào đó nó sẽ được dạy cho trẻ em trong các trường học.
Một khi bạn đã thấm nhuần nguyên lý căn bản luôn an trú trong từng phút giây hiện tại giống như một người quan sát những gì xảy ra bên trong bạn, và bạn thấm nhuần nó bằng trải nghiệm của chính mình, thì bạn đã có một phương pháp hiệu quả để chuyển hóa thân tâm.
Đôi khi bạn gặp phải sự chống đối mạnh mẽ từ bên trong khi từ chối đồng hóa mình với nỗi khổ ở trong bạn. Đặc biệt là khi bạn đã từng đồng hóa mình một cách sâu sắc với nỗi khổ đau trong phần lớn cuộc đời và đầu tư tất cả hoặc hầu như hoàn toàn cảm giác về bản thân cho sự đau khổ đó.
Điều này có nghĩa là bạn đã tạo ra một cái tôi bất hạnh từ nỗi khổ đau này và tin rằng cái tôi khốn khổ đầy ảo tưởng đó chính là bạn. Trong trường hợp này, nỗi sợ hãi vô thức rằng bạn sẽ đánh mất đi cái tôi giả tạo được định hình này sẽ tạo ra một sự kháng cự mạnh mẽ.
Nói cách khác, bạn thà chịu đau khổ – trở thành nỗi đau – còn hơn là vượt lên trên, trở thành một cái gì đó không rõ và dám mạo hiểm để mất đi cái bản ngã khổ đau nhưng quen thuộc với chính mình.
QUAN SÁT SỰ PHẢN KHÁNG Ở BÊN TRONG BẠN. Quan sát sự kết nối với nỗi đau khổ của bạn. Hãy sáng suốt và tỉnh táo. Quan sát và tìm ra sự hài lòng kỳ lạ bạn có được khi đồng hóa mình với nỗi đau. Hãy để ý đến sự thôi thúc muốn kể lể hay nghĩ về nó. Sự chống đối bên trong bạn sẽ chấm dứt một khi bạn soi sáng sự phản kháng này từ trong sự tăm tối của vô thức bằng ánh sáng ý thức.
Sau đó, bạn có thể chú ý vào sự đau khổ đang trỗi dậy, hãy trở lại với hiện tại như một nhân chứng, chứng kiến những gì diễn ra trong bạn, và bắt đầu quá trình chuyển hóa đau khổ thành ánh sáng của ý thức.
Chỉ có bạn mới làm được như vậy. Không ai khác có thể làm nó thay cho bạn. Nhưng nếu bạn may mắn gặp được ai đó có sự thức tỉnh cao, và nếu bạn có thể ở cùng họ và tham gia với họ trong trạng thái an trú trong từng giây phút hiện tại, điều này sẽ rất có ích cho bạn và sẽ đẩy nhanh quá trình chuyển hóa trong bạn. Theo cách này, ánh sáng của chính bạn sẽ lớn mạnh nhanh hơn.
Khi một thanh củi mới bắt đầu cháy được đặt cạnh một thanh củi khác đang cháy mạnh, và sau một thời gian hai thanh củi này bị tách rời trở lại, thanh củi đầu tiên sẽ cháy mạnh hơn rất nhiều so với trước đó. Cuối cùng, cả hai thanh củi đều cháy cùng một ngọn lửa lớn như nhau.
Đóng vai trò là một ngọn lửa lớn như vậy chính là nhiệm vụ vĩ đại của một bậc thầy tâm linh. Một số nhà trị liệu tâm lý cũng có khả năng làm được như vậy nếu họ vượt lên trên sự kiềm tỏa của tâm trí, có thể tạo ra và duy trì trạng thái thức tỉnh, sáng suốt, tự tại khi họ đang chữa trị cho bệnh nhân.
Điều đầu tiên cần phải ghi nhớ là một khi bạn tạo ra một thực thể xác định cho chính bạn từ sự đau khổ, bạn không thể được tự do khỏi sự đau khổ đó. Khi mà một phần trong cảm nhận của bạn về bản thân được đầu tư vào sự khổ đau trong cảm xúc, bạn sẽ kháng cự trong vô thức với sự mông muội hoặc hủy hoại mọi cố gắng bạn tạo ra để chữa lành vết thương đó.
Tại sao? Câu trả lời rất đơn giản là vì bạn muốn giữ cho bản thân còn nguyên vẹn và sự đau đớn đã trở thành một phần thiết yếu trong bạn. Đây là một quá trình vô thức hay vô minh, chỉ có một cách duy nhất để thoát ra khỏi nó là chiếu rọi ánh sáng ý thức lên nó.
Sức mạnh từ sự hiện diện của bạn
ĐỘT NHIÊN nhận thấy bạn đang và đã từng gắn kết với nỗi đau quá khứ của mình thì quả là một nhận thức gây chấn động đối với bạn. Giây phút bạn nhận ra điều này, bạn đã phá vỡ sự kết nối với nỗi đau đó.
Đau khổ là một trường năng lượng có thể tạm thời cư trú trong khoảng không bên trong bạn. Nó là nguồn năng lượng sống, bị mắc kẹt và không còn luân chuyển nữa.
Dĩ nhiên, nỗi đau vẫn còn ở lại bên trong vì có một số sự kiện đã xảy ra trong quá khứ. Nó là một dạng quá khứ đang sống dậy trong bạn, và nếu bạn đồng hóa mình với nó, bạn đã đồng hóa với quá khứ của mình.
Cái thực thể mà bạn xác định là bạn sẽ trở thành nạn nhân khi bạn tin rằng quá khứ mạnh mẽ hơn rất nhiều so với hiện tại, trong khi thực chất thì hoàn toàn ngược lại. Thực thể đó sẽ tin rằng những người khác và những gì họ đã làm cho bạn chịu trách nhiệm cho con người của bạn hiện tại, cho nỗi đau khổ trong cảm xúc của bạn.
Sự thật ở đây là chỉ có một sức mạnh duy nhất, được chứa đựng trong giây phút này: Sức mạnh từ sự hiện diện của bạn trong hiện tại. Khi bạn biết điều này, bạn cũng nhận ra rằng bạn sẽ phải chịu trách nhiệm cho khoảng không bên trong bạn bây giờ, và rằng quá khứ không thể thắng nổi sức mạnh của Hiện Tại.
Chính sự vô minh, mông muội đã tạo ra nỗi đau quá khứ; sự sáng suốt của ý thức chuyển hóa nó thành ánh sáng. Thánh Paul đã diễn giải nguyên tắc phổ quát này một cách tuyệt vời: “Mọi sự vật sẽ lộ nguyên hình khi được phơi bày ra ánh sáng, và bất cứ vật gì khi được đưa ra ánh sáng sẽ tự nó trở thành ánh sáng”.
Cũng giống như bạn không thể chống lại bóng tối, bạn không thể chống lại nỗi đau. Cố gắng làm như vậy chỉ tạo thêm sự mâu thuẫn ở bên trong, và do đó càng thêm đau khổ. Chỉ quan sát nó là đủ. Quan sát nỗi đau có nghĩa là chấp nhận nó như là một phần của những gì đang xảy ra ở giây phút hiện tại.
Tác giả: Eckhart Tolle
(Nếu bạn yêu thích hãy mua sách giấy ủng hộ tác giả, dịch giả và nhà xuất bản)