Ta cần chuẩn bị sớm để phát triển ý thích đọc sách nơi trẻ. Những kinh nghiệm đầu tiên của đứa bé có thể ảnh hưởng đến khả năng đọc sách của nó sau nầy, nhưng điều quan hệ hơn là ảnh hưởng của việc ham thích sách báo của đứa bé. Nhiều đứa trẻ đọc sách giỏi là nhờ chúng nói và suy tưởng giỏi. Tuy nhiên cũng có những trường hợp ngoại lệ, vì con trẻ rất khác nhau. Bởi vậy ta cần phải tập cho trẻ nói và suy nghĩ từ sớm mới được. Trẻ càng thích đọc chừng nào, càng có lợi cho chúng chừng nấy.
Ngay trong những tuần lễ đầu tiên sau khi chào đời, đứa bé đã biết thích những âm thanh quen thuộc. Nó hãy còn quá nhỏ để hiểu ý nghĩa của lời nói. Nó chưa thể nói được một tiếng nào cả, nhưng nó biết tán thưởng những âm thanh êm ái quen thuộc bằng cách múa máy tay chân và gù gù trong cổ họng.
Khi được bảy, tám tháng, nó bắt đầu nhận ra những bài ru em cách thỏa mãn :
« Ù ơ…Ví dầu cầu ván đóng đinh,
Cầu tre lắt lẻo gập gềnh khó đi…
Ù ơ…Chim quyên ăn trái nhãn lồng
Thia thia quen chậu, vợ chồng mình quen hơi… »
Có thể những bài hát như thế được hát lên khi đưa chiếc võng kẽo kẹt, để gợi lại một kỷ niệm xa xưa, hay bộc lộ tâm sự não nùng của người ru em, nhưng hoàn toàn vô nghĩa đối với đứa bé. Dầu vậy những âm điệu trầm bổng êm dịu đưa những vế ứng đối nhịp nhàng của câu thơ làm cho trẻ thấy khoan khoái, thỏa, lòng và chìm lần vào giấc ngủ triền miên với-có thể-nhiều mộng đẹp.
Càng lớn lên, trẻ càng hưởng ứng nhiều hơn bằng cách nhịp tay chân, bập bẹ nói theo người lớn. Những bài hát, những chữ kia dầu có lập đi lập lại đến trăm nghìn lần cũng không làm trẻ chán. Nó cần bắt chước và nhịp theo. Mỗi điệu hát, mỗi câu hò như thế tạo nên một xúc cảm nào đó, rồi một sự khoan khoái khó hiểu chạy rần xuyên khắp người nó. Qua những bài hát ru con, bà mẹ đã gợi hồn nước trong lòng đứa con bé bỏng, đồng thời tập cho nó nói cùng chuẩn bị việc đọc sách của nó, mà bà không hề hay biết.
Nếu muốn tập cho trẻ đọc giỏi sau nầy, ta không nên nói với trẻ bằng lời ngọng nghịu, đả đớt như lối trẻ nít nói, mà phải nói với giọng điệu thật rõ, thật đúng cho trẻ bắt chước theo.
Nên nói chuyện thường với trẻ dầu nó có vẻ không hiểu gì cả. Nó thích nghe âm thanh lắm, hoặc những tiếng nào nhái theo âm thanh như tiếng chó sủa « quấu quấu », tiếng bò rống « ú bòòòò », hoặc tiếng gà gáy « ó ó o ò o ». Trẻ cố bắt chước, cố nhái lại mãi tiếng kia một thời gian khá lâu. Thỉnh thoảng trẻ phát ra một tràng tiếng khác nhau với vẻ thích thú. Nó cố phân biệt những tiếng rất giống hoặc dễ lẫn lộn nhau. Đây là cách phát triển việc nhận xét qua thính giác, là việc rất cần để học nói, học đọc, và sau nầy sẽ có lợi vô cùng để học âm nhạc và ngoại ngữ.
Một trò chơi mà mọi trẻ con trên thế giới đều thích – trước khi chúng biết đứng chựng, biết đi – là trò chơi « cúc hà ». Đó cũng là dấu chỉ trẻ thích những âm thanh quen thuộc, nghe mãi, phát âm mãi mà không chán.
Lúc được từ mười đến mười hai tháng, trẻ thích xem hình khi ta hát hoặc kể chuyện cho nó. Đến mười tám hoặc hai mươi tháng, có thể đứa bé sẽ tự tay lật sách để xem hình một mình. Những đứa bé như thế thường nhớ chuyện rất kỹ, nhớ cả từng chi tiết và không bằng lòng khi ta kể lại chuyện ấy khác hơn lần trước.
Trẻ rất thích được nghe đọc truyện. Nếu bạn thử, bạn sẽ thấy rất thích thú không kém gì đứa bé. Có nhiều gia đình định giờ khắc hẳn hoi cho việc nầy, như trước giờ nghỉ trưa, và trước khi đi ngủ buổi tối. Tùy thì giờ của mỗi gia đình mà định lấy. Cố giữ cho đúng giờ để trẻ tập thói quen dùng giờ nào cho việc ấy.
Trong việc chọn sách cho trẻ, ta không thể quả quyết sách nào thích hợp cho tuổi nào. Có loại sách ta thấy một em bé lên ba say mê, lại quá cao hoặc quá thấp cho các em bé ba tuổi khác. Bởi thế, chọn sách cho con, em ta phải tùy từng đứa và tùy kinh nghiệm riêng của nó.
Nhìn qua hiện tình sách, báo Việt ngữ, ta có thể nói mà không sợ lầm lẫn rằng không có loại sách nào thích hợp cho trẻ em dưới bốn tuổi. Muốn tìm sách cho trẻ con cỡ tuổi nầy, ta đành phải đi tìm sách ngoại ngữ vậy. Cũng may, vào tuổi nầy trẻ chưa biết đọc chữ, nên dầu sách in chữ Việt, Anh hay Pháp cũng không quan hệ gì. Sách loại nầy cần phải có nhiều hình ảnh càng lớn, càng rõ và càng ít chữ càng tốt. Bìa và giấy in sách cần chắc chắn để chịu đựng sự phá phách của trẻ. Các loại sách về thú vật cũng rất thích hợp cho trẻ cỡ tuổi nầy. Ngày này các nhà xuất bản Âu Mỹ đã dùng nhiều ảnh chụp thay cho hình vẽ trong loại sách nầy.
❁ ❁ ❁
(Ebook này được thực hiện theo dự án phi lợi nhuận « SỐ HÓA 1000 QUYỂN SÁCH VIỆT MỘT THỜI VANG BÓNG » của diễn đàn TVE-4U.ORG
Cảm ơn tác giả LÊ VĂN KHOA và nhà xuất bản THỜI TRIỆU đã chia sẻ với bạn đọc những kiến thức quý giá.)